Ευχές για το 2012

Χρόνια Πολλά και ευτυχές το νέον Έτος 2012

Συνεδρίαση Δημοτικού Συμβουλίου

Συνεδρίαση Δημοτικού Συμβουλίου

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΠΡΟΣ

1. Το Δήμαρχο Έδεσσας
2. Τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου
3. Τον Πρόεδρο Δημοτικής Κοινότητας Έδεσσας για τα 2^ο , 3^ο , 16^ο , 18^ο , 23^ο , 24^ο  και 25^ο  θέματα της  ημερήσιας διάταξης                        
          4.Τους Προέδρους Τοπικών Κοινοτήτων
α) Αγίου Αθανασίου κ. Βασίλειο Νάντση για το 20^ο θέμα της ημερήσιας διάταξης
β) Άρνισσας κ. Κυριάκο Χατζηγεωργούδη για τα 5^ο,  8^ο και 13^ο   θέματα της ημερήσιας διάταξης
γ)  Γραμματικού κ. Νικόλαο Μούκα για το 13^ο θέμα της ημερήσιας διάταξης
δ) Παναγίτσας κ. Γεώργιο Παπαδόπουλο για το 17^ο θέμα της ημερήσιας διάταξης
ε) Περαίας κ. Θεμιστοκλή Καρυδόπουλο για τα 1^ο , 7^ο και  13^ο θέματα της ημερήσιας διάταξης
στ)  Σωτήρας κ. Χρήστο Δούμτση για το 20^ο θέμα της ημερήσιας διάταξης
ζ) Φλαμουριάς κ. Δημήτριο Τότλη για το 4^ο θέμα της ημερήσιας διάταξης

    Σας προσκαλούμε στο Δημαρχείο Έδεσσας σε συνεδρίαση την Πέμπτη  29 Δεκεμβρίου 2011 και ώρα 14.00 για συζήτηση και λήψη αποφάσεων στα παρακάτω θέματα της ημερήσιας διάταξης: 

1. Υποβολή αιτήματος για παραχώρηση στο Δήμο Έδεσσας από τη Δ/νση Γεωργικής Ανάπτυξης της Αποκεντρωμένης Δ/σης Μακεδονίας – Θράκης, έκτασης 6,5 στρ. τμήματος του αρίθμ. 737 αγροτεμαχίου του αγροκτήματος Περαίας.
2. Τροποποίηση ρυμοτομικού σχεδίου στο Ο.Τ.311 της επέκτασης του σχεδίου πόλης Έδεσσας.
3. Παράταση συμβατικής Προθεσμίας με έγκριση δαπάνης αναθεώρησης εργασιών του έργου: «Υποδομή εγκ/σης συστήματος ελεγχόμενης στάθμευσης»
4. Παράταση συμβατικής Προθεσμίας με έγκριση δαπάνης αναθεώρησης εργασιών του έργου: «Αναπλάσεις κοινοχρήστων χώρων».
5. Παράταση συμβατικής Προθεσμίας με έγκριση δαπάνης αναθεώρησης εργασιών του έργου: «Έργο προστασίας Ανατολικής εισόδου Άρνισσας-Κατασκευή τοιχίου αντιστήριξης & τοποθέτηση πλεγμάτων στα πρανή Δήμου Βεγορίτιδας».
6.  Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Κατασκευή δικτύου  αποχέτευσης Άρνισσας».
7. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Κατασκευή δικτύου  αποχέτευσης Περαίας».
8. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Αναπλάσεις οικισμού Δροσιάς».
9. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Προμήθεια & τοποθέτηση προπετασμάτων ασφαλείας ηλεκτροκίνητα».
10. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Αποθηκευτικός χώρος υλικών-χώρος στάθμευσης οχημάτων (ολοκλήρωση)».
11. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Ηλεκτροφωτισμός γηπέδου Δ.Δ. Ζέρβης».
12. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Αξιοποίηση αρδευτικής γεώτρησης Ζέρβης».
13. Έγκριση Πρωτόκολλου Προσωρινής  & Οριστικής Παραλαβής του έργου: «Ύδρευση Δ.Δ. Κάτω Γραμματικού –Περαίας-Ξανθογείων».
14. Υποβολή αιτήματος για παραχώρηση στο Δήμο Έδεσσας τμήμ. 150μ2 του αριθ. 944 χερσολίβαδου του αγροκτήματος Σωτήρας, που ανήκει στην Δ/νση Γεωργίας Ν. Πέλλας.
15. Ορισμός εκπροσώπου του Δήμου με αναπληρωτή αυτού ως μέλος για τη  συγκρότηση επιτροπής που κρίνει την καταλληλότητα και επιλογή χώρων ανέγερσης διδακτηρίων, καθώς και χώρων κατάλληλων για στέγαση Σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. 
16. Λήψη απόφασης για παράταση μίσθωσης ακινήτου που  στεγάζει το 9^ο Νηπιαγωγείο Έδεσσας.
17. Λήψη απόφασης για παράταση άδειας υλοτομίας στο αρίθμ. 2γ δασοτεμάχιο της Τ.Κ. Παναγίτσας.
18. Λήψη απόφασης για τιμητική διάθεση τάφου στην οικογένεια Χατζηγιάννη.
19. Διαγραφές ποσών και επιστροφές χρημάτων από φορολογικούς καταλόγους του Δήμου.
20. Εκμίσθωση κληροτεμαχίων των Δημοτικών Σχολείων Αγίου Αθανασίου και Σωτήρας.
21. Συγκρότηση Επιτροπής αξιολόγησης αποτελεσμάτων για απευθείας ανάθεση προμηθειών (άρθρ. 46 του Ν. 113/89 ΕΚΠΟΤΑ)
22. Συγκρότηση Επιτροπής παραλαβής δημοτικών προμηθειών  - εργασιών.
23. Έγκριση του πρακτικού συνεδρίασης της γνωμοδοτικής επιτροπής πλανοδίου εμπορίου.
24. Έγκριση συγκρότησης γνωμοδοτικής επιτροπής για θέματα λαϊκής αγοράς.
25. Έκδοση κανονιστικής απόφασης που αφορά μέτρα κυκλοφοριακής ρύθμισης στο Δ. Έδεσσας.
26. Ανακοινώσεις εγγράφων. 

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤ. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
Φ. ΓΚΙΟΥΡΟΣ

Καλές Γιορτές

Εύχομαι ολόψυχα

στις φίλες και τους φίλους του Ιστολογίου

ΥΓΕΙΑ, ΕΥΤΥΧΙΑ και ΑΝΑΤΑΣΗ,

προσωπική, οικογενειακή και εθνική...

Ο (Ντόναλντ) ΓΑΠ με το πράσινο παπάκι!

Ο (Ντόναλντ) ΓΑΠ με το πράσινο παπάκι!

Αφού τρέλανε τους Ελληνες με τα... πράσινα άλογα (χωρίς λογική), τόσο προεκλογικά με το «λεφτά υπάρχουν» όσο και όταν έγινε πρωθυπουργός με τα Μνημόνια και τα κατοχικά μέτρα, στο Κίελο, στο Συνέδριο των Πρασίνων, όχι μόνο έκανε την πάπια για τα έργα και ημέρες του, αλλά την πήρε και στα χέρια του.

 Ο λόγος για τον Γιώργο Παπανδρέου, που εμφανίστηκε χαμογελαστός να παίζει με ένα πράσινο παπάκι και να πουλάει τρέλα ως «ροκ σταρ», σύμφωνα με το «Spiegel», βγαίνοντας με αυτόν τον τρόπο από τα... αριστερά στους εσωκομματικούς αντιπάλους του. Ο τέως πρωθυπουργός, μάλιστα, εμφανίζεται έτοιμος να καταθέσει «αριστερόστροφη» πλατφόρμα, στην οποία θα τα βάζει με τα συμφέροντα και τις αγορές, που, αφού τις υπηρέτησε πιστά, τις στοχοποιεί για να δικαιολογήσει τα μέτρα που έλαβε τα δυο χρόνια που είναι στην κυβέρνηση. Τόσο με την εμφάνισή του στο Συνέδριο των Πρασίνων όσο και σε συνέντευξή του στο «Spiegel» ο τέως πρωθυπουργός «ντύνει» τις θέσεις του με ισχυρές δόσεις αριστερής φρασεολογίας λέγοντας: «Υπήρχε τρομερή πίεση των αγορών. Δεν μπορούν βέβαια οι κυβερνήσεις να σύρονται από τις αποφάσεις των αγορών μέρα τη μέρα, ώρα την ώρα. Οι αγορές δεν δίνουν στις κυβερνήσεις τον χρόνο που απαιτούν οι δημοκρατικοί θεσμοί».

 Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, στην ερώτηση αν αντιμετωπίζει πράγματι αυστηρά τους λομπίστες και τα ισχυρά συνδικάτα που παραλύουν τη χώρα με γενικές απεργίες, απαντά: «Θεέ μου, τα επιμέρους συμφέροντα στην Ελλάδα είναι μεγάλα. Εγώ είμαι υπέρ της συνεργασίας με τα συνδικάτα».

 Ο κ. Παπανδρέου επιβεβαίωσε ότι συνεχίζει να ζει τον μύθο του, υποστηρίζοντας ότι «δεν έγινε ικέτης, αλλά διατήρησε το αγωνιστικό πνεύμα του», παρόλο που έκανε και ο ίδιος λάθη, ενώ επιτέθηκε σε Γαλλία και Γερμανία, που πρώτες παραβίασαν το Σύμφωνο Σταθερότητας.

 Σε σχέση με τη θέση της χώρας μας στην ευρωζώνη, παρομοίασε την Ελλάδα με ασθενή τον οποίο η ευρωζώνη θα μπορούσε να τον συμβουλεύσει να αυτοκτονήσει ή να τον βοηθήσει, καθώς ο ιός του έχει εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες.

 Συνεχίζοντας το παραλήρημά του ισχυρίζεται ότι «τις τελευταίες εβδομάδες πιάσαμε ορισμένους φοροφυγάδες οι οποίοι είχαν με το μέρος τους είτε το χρήμα είτε την εξουσία ή τα ΜΜΕ και κατάφερναν να εξαπατούν το σύστημα. Κατασχέσαμε παράνομα ακίνητα (σ.σ.: ποια;) και συλλάβαμε μόνο την περασμένη εβδομάδα περισσότερα από δέκα άτομα μεγάλης επιρροής».

 Αναφερόμενο το «Spiegel» στην εμφάνιση του τέως πρωθυπουργού στο Συνέδριο των Πρασίνων επισήμανε ότι «ο Παπανδρέου προσδίδει γκλάμουρ στους Πράσινους και ήταν ο σταρ της βραδιάς, αφού φρόντισε να κολακέψει τους οικοδεσπότες του μιλώντας για “πράσινη επανάσταση” και για “δημοκρατικό έλλειμμα στην Ευρώπη”».

 Νίκος Ελευθερόγλου

http://www.dimokratianews.gr/content/3678/%CE%BF-%CE%BD%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CE%BD%CF%84-%CE%B3%CE%B1%CF%80-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BD%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%80%CE%AC%CE%BA%CE%B9

Ο ψεύτης...

Να μη ξεχνάμε τις δηλώσεις του καθυστερημένου αρχιψεύτη τέτοιες μέρες πριν από 2 χρόνια...

Συνωστισμένες στο Ζάλογγο

Συνωστισμένες στο Ζάλογγο

(Ο επίλογος από το νέο βιβλίο του Γιώργου Καραμπελιά, Συνωστισμένες στο Ζάλογγο, Οι Σουλιώτες, ο Αλή πασάς, και η αποδόμηση της ιστορίας, που θα κυκλοφορήσει στις 16 Δεκεμβρίου 2011)

Απομυθοποίηση ή αποσιώπηση

Στις μέρες μας, λοιπόν, στα πλαίσια της (αποδομητικής;) κριτικής των «εθνικών αφηγήσεων», οι οποίες επέτρεψαν τη συγκρότηση και την εδραίωση του εθνικού κράτους, μαζί με άλλους κομβικούς «εθνικούς μύθους» –κρυφό σχολειό, κήρυξη της επανάστασης την 25η Μαρτίου κ.ά.–, επιχειρείται και η «απομυθοποίηση» του Σουλίου και των Σουλιωτών. Και το επιχείρημα, ή μάλλον η δικαιολογία, που προβάλλεται, είναι πως επιβάλλεται να «ξαναγραφτεί» η ιστορία, χρησιμοποιώντας νέα ερευνητικά και θεωρητικά εργαλεία.

Πράγματι, κάθε γενιά, κάθε εποχή, οφείλει να επανεξετάζει τα ιστορικά γεγονότα και να συμπληρώνει, να διορθώνει, κάποτε και να αναθεωρεί αν χρειαστεί, υπό το φως νέων πηγών και νέων ιδεών. Ωστόσο, θα πρέπει να ξαναγραφτεί για να φωτιστεί και όχι για να αποσιωπηθούν πτυχές της ή ακόμα και να διαστρεβλωθεί. Έτσι, πρέπει να είναι ευπρόσδεκτη μια σύγχρονη ιστορική έρευνα που δεν μένει στα εργαλεία και τις πηγές που υπήρχαν στην εποχή του Παπαρρηγόπουλου. Η ενδελεχής έρευνα των πηγών, η χρήση της οικονομικής ιστορίας, ακόμα και η σχετική αποστασιοποίηση από τα ιστορικά γεγονότα, δεν είναι μόνον θεμιτές αλλά και αναγκαίες.

Οι επικρίσεις μας λοιπόν στους αποδομητές ιστορικούς δεν αφορούν εν τέλει στην απομυθοποιητική τους πρόθεση –που, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, θα μπορούσε να λειτουργήσει και θετικά, αποκαλύπτοντας κρυμμένες πλευρές της ιστορίας– αλλά μάλλον στην επιχειρούμενη συστηματική διαστρέβλωση και αποσιώπηση της ιστορικής αλήθειας.

Είναι θεμιτό και αναγκαίο να διερευνηθεί η οργάνωση και ο ρόλος των πατριών, ή οι οικονομικές σχέσεις εξάρτησης των παρασουλιώτικων χωριών από τις μεγάλες φάρες του Σουλίου κ.λπ. Ωστόσο, δεν μπορεί να παρασιωπηθεί ή να υποβαθμιστεί το στοιχείο της αγωνιστικότητας, της μαχητικότητας και του ηρωισμού των Σουλιωτών, ή οι μέθοδοι και τα στρατηγήματα που χρησιμοποιούσαν κατά τις αναρίθμητες συγκρούσεις τους. Και αυτό όχι μόνο, ή κυρίως, για λόγους εθνικού φρονηματισμού –για το Σούλι θα μπορούσε να γράψει και κάποιος ξένος ιστορικός– αλλά διότι αυτό το στοιχείο είναι συστατικό της σουλιώτικης κοινότητας. Αυτή δεν θα μπορούσε καν να υπάρξει χωρίς το αγωνιστικό/ηρωικό στοιχείο που σφραγίζει άνδρες, γυναίκες και παιδιά μιας πολεμικής ομοσπονδίας. Θα ήταν ως εάν γράφαμε για τη Σπάρτη παραγνωρίζοντας ή υποβαθμίζοντας το επίσης ηρωικό/αγωνιστικό στοιχείο και μέναμε μόνο στις σχέσεις με τους είλωτες, τους περιοίκους κ.λπ. Όμως, η Σπάρτη και το Σούλι ήταν κατ’ εξοχήν πολεμικές κοινότητες και το ηρωικό/αγωνιστικό στοιχείο ήταν προϋπόθεση της ύπαρξής τους.

Και είναι κρίμα το ότι πιο πρόσφατα έργα για το Σούλι –σε μία εποχή που εκπονούνται ελάχιστες σχετικές μελέτες­– γράφτηκαν με στόχο τους Σουλιώτες, δηλαδή την αποδόμησή τους. Κατ’ αρχάς, διότι, υποβαθμίζοντας το Ζάλογγο και τη Δέσπω, «ξεχνώντας» τη Λένη Μπότσαρη, αμφισβητώντας την αυτοπυρπόληση του Σαμουήλ, μεταβάλλοντας σε κυριολεκτικό θήραμα μιας δήθεν αντικειμενικής ιστοριογραφίας τον Φώτο Τζαβέλα, αποτυγχάνουν στην ίδια την αναπαράσταση της σουλιώτικης κοινότητας, για την οποία ανάλογες πράξεις ηρωισμού αποτελούσαν προϋπόθεση της επιβίωσής της και κομβικό στοιχείο της «ιδιοπροσωπίας» της. Επί πλέον, εξ αιτίας των εθνοαποδομητικών αντιλήψεων και των συναφών ιδεολογικών παρωπίδων, το έργο τους –κατ’ εξοχήν εκείνο της Ψιμούλη, με τις σχετικές αναλήθειες, παρασιωπήσεις και διαστρεβλώσεις– σκιάζεται στο σύνολό του από την υποψία της αναξιοπιστίας. Για να αναγνωστεί από τον οποιονδήποτε επιμελή αναγνώστη, θα πρέπει να συνοδεύεται από έναν όγκο παραπεμπόμενων βιβλίων και εγγράφων, μια και δεν έχουμε να κάνουμε με περιστασιακά λάθη και παρασιωπήσεις, αλλά με ένα συστηματικό εγχείρημα αποδόμησης των Σουλιωτών, και της… ιστορικής αλήθειας, παρεμπιπτόντως.

Εξ άλλου, όσα ήδη προανέφερα για την αιτιολόγηση της αγωνιστικής/ηρωικής φύσης της σουλιώτικης κοινότητας θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια μορφή… θεμιτής απομυθοποίησης, διότι το ηρωικό στοιχείο τοποθετείται μέσα σε συγκεκριμένα ιστορικά και κοινωνικά πλαίσια και δεν εμφανίζεται πέραν και υπεράνω της ιστορίας. Αν, λοιπόν, με το επιχείρημα της απομυθοποίησης, μια ιστορία του Σουλίου και των Σουλιωτών, από το ένα άκρο, δηλαδή τη σχεδόν αποκλειστική επικέντρωση στην περιγραφή γεγονότων, κατεξοχήν πολεμικών, οδηγείται στο αντίθετο, δηλαδή σε μια καταγραφή των δημογραφικών, οικονομικών, κοινωνικών, γεωγραφικών δεδομένων, συρρικνώνοντας και διαστρεβλώνοντας τα στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα, τότε βαρύνεται από έναν αντίστροφο και πιο επικίνδυνο στραβισμό. Πόσο μάλλον αν διαστρέφει και τα σχετικά στοιχεία για να προσλάβει το ζητούμενο.

Γι’ αυτό, για την ιστορία του Σουλίου, θα συνεχίσουμε να προσφεύγουμε προνομιακά στον Περραιβό, τον Λαμπρίδη, τον Αραβαντινό, τον Παπακώστα ή ακόμα και τον Μπενέκο. Διότι, παρά τους περιορισμούς της εποχής τους, είχαν εντοπίσει τα κομβικά στοιχεία της σουλιώτικης «ιδιοπροσωπίας».

Μια σύγχρονη ιστορία του Σουλίου εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο, και ελπίζω αυτή η μικρή μελέτη να βοηθήσει όποιον ή όποια αναλάβει να φέρει σε πέρας μια επί τέλους ολοκληρωμένη και ισορροπημένη ιστορία των Λακεδαιμονίων της Ηπείρου.

Οι Σουλιώτες και η εθνική συνείδηση

Για όσους εξακολουθούν να πιστεύουν πως οι Σουλιώτες δεν διέθεταν αναπτυγμένη «εθνική συνείδηση», θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η εθνική συνείδηση, πριν την επανάσταση του ’21 και τη δημιουργία εθνικού κράτους, αποτελεί για τους Έλληνες και τους Σουλιώτες πολεμιστές μια συνείδηση γένους, μια συνείδηση σχεδόν ταυτισμένη με τη θρησκευτική ταυτότητα και τις παραδόσεις, μια συνείδηση της ρωμιοσύνης. Ωστόσο, οι Έλληνες αρματολοί, ακόμα και οι Σουλιώτες, παραμένουν, τουλάχιστον τυπικά, υποτελείς στην οθωμανική εξουσία – οι Σουλιώτες πληρώνουν και έναν ελάχιστο, υπαρκτό όμως, φόρο στους Οθωμανούς, αναγνωρίζοντας έτσι μια ψιλή οθωμανική κυριότητα.

Για να επιβιώσουν, όλοι οι Έλληνες, από τον Ρήγα Βελεστινλή, στην Κωνσταντινούπολη ή το Βουκουρέστι, έως τον Κολοκοτρώνη, ήταν υποχρεωμένοι να διατηρούν κάποιες σχέσεις με την οθωμανική εξουσία και να έρχονται σε συνδιαλλαγή μαζί της. Εξ ου και τα αναρίθμητα «καπάκια» των κλεφταρματολών, η παρουσία του Αθανάσιου Ψαλίδα, του Ιωάννη Κωλέττη ή του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Αθανάσιου Διάκου στην υπηρεσία του Αλή πασά, οι ανακωχές, οι συμφωνίες, οι προσχωρήσεις ενίοτε ορισμένων Σουλιωτών σε μια ισχυρότερη δύναμη. Και παρ’ όλο που η αντιπαράθεση των Σουλιωτών με τον Αλή, περισσότερο από κάθε άλλη, προσλαμβάνει τον χαρακτήρα της σύγκρουσης δύο στρατοπέδων, ωστόσο δεν παύουν αυτά τα στρατόπεδα να είναι διαπερατά και σχετικά ρευστά. Εξ άλλου, μεγαλύτερη ρευστότητα χαρακτηρίζει ακόμα και τις σχέσεις του Αλή πασά με τον σουλτάνο ή τους αγάδες της Παραμυθιάς. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, λοιπόν, η εθνική συνοχή και συνείδηση των Σουλιωτών είναι ήδη εξαιρετικά υψηλή και ξεπερνάει κατά πολύ τον μέσο όρο της εποχής και της περιοχής. Και αυτό διότι η κύρια πλευρά της σχέσης τους με την οθωμανική εξουσία παρέμενε η αντιπαράθεση, πράγμα που δεν παρατηρείται στην καθημερινότητα των εμπόρων, των λογίων ή ακόμα και τη συντριπτική πλειοψηφία των αρματολών, που θα πρωτοστατήσουν αργότερα στην Επανάσταση.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Έλληνες ζουν υπό ξένη κυριαρχία και σταδιακώς διαμορφώνουν πυρήνες μικροεξουσίας σε πολλαπλά επίπεδα, από την κοινοτική οργάνωση των ορεινών περιοχών και των νησιών μέχρι τις παραδουνάβιες Ηγεμονίες από τα Ζαγοροχώρια και τα Μαντεμοχώρια έως τα Αμπελάκια. Μέσα σε αυτούς τους πυρήνες της μικροεξουσίας, ιδιαίτερη σημασία είχαν οι στρατιωτικές δυνάμεις, οι κλέφτες, τα αρματολίκια, τα στρατιωτικά σώματα της Επτανήσου, των Ηγεμονιών, καθώς και όσα βρίσκονταν στην υπηρεσία του Αλή, διότι θα συγκροτήσουν τις απαραίτητες και εμπειροπόλεμες στρατιωτικές δυνάμεις που θα επιτρέψουν τη διεξαγωγή της Επανάστασης. Ανάμεσα σε αυτές τις στρατιωτικές μικροεξουσίες, ιδιαίτερης σημασίας ήταν εκείνες που συγκροτούσαν οι Μανιάτες, οι Σουλιώτες και οι Χειμαριώτες, οι οποίοι διέθεταν μια χωρικά προσδιορισμένη και οριοθετημένη ένοπλη εξουσία, κάτω πάντα από την οθωμανική επικυριαρχία, αλλά ουσιαστικά αυτόνομη στην πράξη.

Ανάμεσα στις τρεις αυτές συσσωματώσεις, οι Σουλιώτες συνιστούν μια επιπλέον ιδιαιτερότητα, διότι σχεδόν αποκλειστικό στοιχείο της συγκρότησής τους είναι το πολεμικό. Οι Μανιάτες και οι Χειμαριώτες αποτελούν κοινότητες αγροτο-πολεμικές. Οι αγροτο-ποιμενικές δραστηριότητες αποτελούσαν τη βάση της οικονομικής τους ζωής και η πειρατεία ή η ληστεία συνιστούσαν ένα συμπλήρωμα για τον βιοπορισμό τους.

Οι Σουλιώτες, αντίθετα, αποτελούσαν μια κοινότητα κατ’ εξοχήν πολεμική και οι αγροτο-κτηνοτροφικές δραστηριότητες ήταν η δευτερεύουσα ή τριτεύουσα απασχόλησή τους. Έτσι προσομοιάζουν με τις ομάδες των κλεφτών, μόνο που, σε αντίθεση με αυτούς, συγκροτούν ταυτόχρονα και μια εδραία κοινότητα, με μόνιμο τόπο κατοικίας, σταθερή οικογενειακή εστία και κοινωνικές σχέσεις. Παράλληλα, οι Σουλιώτες είναι υποχρεωμένοι να επεκτείνουν την ακτίνα της δραστηριότητάς τους, στον βαθμό που μεγαλώνει ο αριθμός τους, τόσο από τη δημογραφική τους επέκταση όσο και από τη συρροή νέων πληθυσμών – από το Σούλι θα σχηματιστεί το Τετραχώρι, το οποίο θα επεκταθεί στο Επταχώρι κ.λπ., και τελικά θα επεκτείνουν την «επικράτειά» τους στα υπερεξήκοντα χωριά, τα οποία προστατεύουν από τους Οθωμανούς έναντι χρηματικού και άλλων τιμημάτων. Κατά συνέπεια, οι Σουλιώτες έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με την οθωμανική εξουσία.

Η Βάσω Ψιμούλη πραγματοποιεί μια διαφορετική ανάγνωση των σχέσεων ανάμεσα στους Σουλιώτες και την οθωμανική εξουσία:

…η κοινότητα των τεσσάρων σουλιωτικών χωριών έχει πάρει[ ] τη μορφή της χριστιανικής ποιμενικής-πολεμικής κοινότητας, η οποία δρα ελεύθερα, μη επηρεαζόμενη από την περιστασιακή παρουσία του Οθωμανού σπαχή. [ ] Θα είναι νομότυπη απέναντι στην κεντρική οθωμανική εξουσία και παράνομη απέναντι στην περιφερειακή.[ ] Θα είναι ενταγμένη μέσα από την καταβολή του κεφαλικού και άλλων φόρων, στην ισχύουσα οθωμανική νομιμότητα, αλλά μη αφομοιωμένη στο ισχύον, για την υποτελή κοινωνία, κοινωνικο-οικονομικό σύστημα[1].

Ωστόσο, ιδιαίτερα σε αυτήν όψιμη περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, η κύρια μορφή με την οποία εκφράζεται η «οθωμανική νομιμότητα» δεν είναι παρά η «περιφερειακή εξουσία». Προπαντός σε μια εποχή κατακερματισμού της κεντρικής εξουσίας. Το γεγονός ότι καταβάλλουν έναν ελάχιστο φόρο δεν τους καθιστά νομότυπους υπηκόους της οθωμανικής εξουσίας, με την οποία συγκρούονται σχεδόν αδιαλείπτως. Εξ άλλου, αρκετές φορές είχαν αναγνωρίσει και την τυπική εξουσία του ορκισμένου εχθρού τους, Αλή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τελευταίος, μάλιστα, είναι πασάς των Ιωαννίνων, «βεζίρης» με τρείς «ιππουρίδες»…

Επιπλέον, είναι παγκοίνως γνωστό, και το επαναλαμβάνει επανειλημμένα η ίδια η Ψιμούλη, πως ο Αλής, σε όλες τις μείζονες εξορμήσεις του εναντίον του Σουλίου, ήταν πάντοτε εφοδιασμένος και με το ανάλογο σουλτανικό φιρμάνι. Έτσι θα συμβεί το 1789[2], το 1792[3] και το 1800, ενώ, όπως είδαμε, για την τελική νίκη του εναντίον των Σουλιωτών, θα αποσπάσει τις υψηλότερες διακρίσεις από την Πύλη. Ο Πουκεβίλ, αναλύοντας τις αιτίες της τελικής πτώσης του Σουλίου, μας δίνει μία σημαντική πληροφορία για την ανάμειξή της :

Η υπερβολική τους αλαζονεία [των Σουλιωτών], την τελευταία περίοδο, προκάλεσε την εχθρότητα της Πύλης και ο κιουτσούκ εμπροχόρ, ή ο Μικρός Σταυλάρχης του Σουλτάνου, που είχε σταλεί από την Υψηλότητά του, στα 1802, στις σατραπείες της Πελοποννήσου και της Αλβανίας, είχε επιμείνει στην ανάγκη να καταβληθούν οι μεγαλύτερες προσπάθειες για να τους εκδιώξουν[4].

Συνεπώς, ο Τεπελενλής δεν είχε απλώς τη συναίνεση της Υψηλής Πόρτας για την τελική επίθεση εναντίον των Σουλιωτών, αλλά εκτελούσε τις εντολές της. Γι’ αυτό, μετά τη νίκη του, θα ανταμειφθεί με τον τίτλο του Ρούμελη βαλεσή, δηλαδή του ανώτατου διοικητή του μεγαλύτερου μέρους της ευρωπαϊκής Τουρκίας, ενώ η εξουσία του θα επεκταθεί μέχρι τη Μακεδονία και την Πελοπόννησο – ο δε γιος του, Βελής, αρχηγός της εκστρατείας κατά των Σουλιωτών, θα χριστεί Μορά Βαλεσής.

Η ίδια η Ψ., εξάλλου, σε αντίθεση με την προηγούμενη απόφανσή της, σε άλλο σημείο του βιβλίου, υπογραμμίζει τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα της σουλιώτικης έναντι της οθωμανικής εξουσίας.

Εξάλλου, η δυναμική και δια των όπλων επιτυχής εμπλοκή των Σουλιωτών σε μηχανισμούς παράνομης φοροείσπραξης, καθώς εκ των πραγμάτων στερούσε από το άρχον συγκρότημα της κατακτητικής κοινωνίας μέρος ή το σύνολο των προσόδων του, εμπεριείχε και τα στοιχεία της ανυπακοής ή της ανταρσίας. [ ] Η αυτονομία την οποία απολαμβάνει καθώς και η εξουσιαστική δύναμη την οποία ή ένοπλη δράση της έχει επιβάλει στην περιοχή αποτελούν [ ]πρόκληση για την επίσημη εξουσία[5].

Είδαμε στην Εισαγωγή της μελέτης μας τις σχετικές με τους Σουλιώτες απόψεις του Κορδάτου. Γι’ αυτόν, οι επιθέσεις των Τούρκων δεν συνδέονται καθόλου με τις επαναστατικές απόπειρες του 1788-1792, αλλά ήταν αποτέλεσμα αποκλειστικά των διαμαρτυριών που έκαναν οι «χριστιανοί και Τούρκοι αγρότες», όχι μόνο στον πασά των Ιωαννίνων αλλά και στον ίδιο τον σουλτάνο. Εξ άλλου, όταν οι Σουλιώτες «ξεπαστρεύτηκαν» από τον Αλή, «ξανάσαναν οι αγρότες και άρχισαν να καλλιεργούν τα χωράφια και τ’ αμπέλια τους»[6]:

Οι Σουλιώτες λοιπόν τους «πολέμους» τους με τον Αλή δεν τους έκαναν εμπνευσμένοι από τον «πόθον της ελευθερίας». Το αίσθημα της εθνικής συνείδησης στα χρόνια εκείνα ήταν ολότελα άγνωστο σ’ αυτούς[7].

Ο Κορδάτος, μέσα σε δέκα σελίδες μιας απίστευτης υμνολογίας για τον Αλή, φρονίμως ποιών, ελάχιστα αναφέρεται στο Σούλι και δεν μνημονεύει καθόλου τον Φώτο Τζαβέλα, το Ζάλογγο, το Κούγκι ή τη Δέσπω. Προτιμά την αποσιώπηση. Η προσέγγιση αυτή αναδεικνύει ήδη τον τόνο και το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα ανατραφεί μια ολόκληρη γενιά που θεωρούσε τον Κορδάτο μέντορά της: προβολή των αρετών του Αλή πασά και αποσιώπηση των ηρωικών επεισοδίων της σουλιώτικης εποποιίας. Είδαμε πως, για τον Κορδάτο, «ο δημοκρατισμός τους [ ] αντανακλούσε την πρωτόγονη οργάνωση του γένους και όχι νεώτερες δημοκρατικές αντιλήψεις»[8].

Ωστόσο, εποποιίες πολύ μικρότερου εύρους, όπως εκείνη των Ινδιάνων Τσεγιέν, που απαθανάτισε ο Χάουαρντ Φαστ στο Τελευταίο Μέτωπο, το οποίο πραγματευόταν τη φυγή μιας ομάδας Ινδιάνων Σιού, το 1870, αποσπούσε τον θαυμασμό των νεαρών Ελλήνων στη δεκαετία του 1960 – ανάμεσά τους και του υποφαινομένου. Τότε, δεν πέρασε από το μυαλό μας πως οι Τσεγιέν ήταν αλογοκλέφτες και ο αμερικάνικος στρατός εκπρόσωπος της ιστορικής προόδου έναντι της καθυστερημένης φυλετικής δομής και του «πρωτόγονου δημοκρατισμού» των Ινδιάνων! Οι Σουλιώτες, όμως, αποκαλούνται χωρίς περιστροφές «κλέφτες» και ο Αλής εκφραστής της προόδου[9], παρότι ο Ένγκελς, στην Καταγωγή της Ατομικής Οικογένειας…, εκθειάζει την «πρωτόγονη κοινοκτημοσύνη» των ινδιάνων Ιροκέζων ως πρόπλασμα της μελλοντικής ολοκληρωμένης κοινοκτημοσύνης!

Προφανώς, σαράντα χρόνια μετά τον Κορδάτο, και αφού έχουν μεσολαβήσει οι μελέτες του Χομπσμπάουμ[10] και τόσων άλλων για τους ληστές και την «κοινωνική ληστεία», η επανάληψη ανάλογων αποφάνσεων έχει καταστεί δυσχερέστερη. Αν όμως θεωρήσουμε τους Σουλιώτες «ληστές» και όχι «κοινωνικούς ληστές», τότε εύκολα μπορούμε να επιστρέψουμε στα ίδια!

Ο Σουλιώτης[ ]δεν αποκαθιστά κανόνα δικαίου, απλώς συμπαρατίθεται και συνάρχει με τον σούμπαση ή τον μουσουλμάνο αγά, μέσω του διαμερισμού των αγροτικών προσόδων. Υπ’ αυτή την έννοια, η οπλική δύναμη και η μαχητική δράση των Σουλιωτών στην ευρύτερη περιοχή δεν εμπεριέχει χαρακτήρα κοινωνικής ληστείας, τουλάχιστον υπό την πολύ αυστηρή σημασία του όρου[11].

Οι Σουλιώτες, που για διακόσια χρόνια διεξάγουν έναν διαρκή πόλεμο εναντίον των Οθωμανών, δεν δικαιούνται ούτε καν τον «τίτλο» του κοινωνικού ληστή «με την αυστηρή έννοια του όρου», τίτλος που εύκολα απονέμεται στους νοτιαμερικανούς κανγκασέιρος. Γι’ αυτό, αναλογιζόμενη ίσως την ιστορική ύβρη ανάλογων αποφάνσεων, και των σχετικών συμπαραδηλώσεων, δύο σελίδες πιο κάτω, αναιρεί πανηγυρικά τα λεγόμενά της:

Ταυτόχρονα η σουλιώτικη κοινωνία προβάλλεται στη συνείδηση του υποταγμένου χριστιανικού πληθυσμού ως πρότυπο εξέγερσης και ανταρσίας απέναντι στην ισχύουσα τάξη πραγμάτων. [ ]Υπ’ αυτή την έννοια, η δράση της σουλιώτικης κοινωνίας διαθέτει τα γνωρίσματα μιας πρωτόγονης επανάστασης. Μάλιστα η εντοπισμένη γεωγραφικά εξουσιαστική της δύναμη, ως τύπος χριστιανικής αντι-εξουσίας [ ] στην απώτατη συνέπειά της ενέκλειε, για τους περίοικους χριστιανικούς πληθυσμούς, και τον πυρήνα εγγραφής του μελλοντικού απελευθερωτικού τους αιτήματος. Συνεπώς η ληστεία θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως μορφή κοινωνικού κινήματος, το οποίο μέσα στο πλαίσιο της κατακτητικής κοινωνίας και δια παρανόμων μεθοδεύσεων διεκδικεί [ ] μερίδιο στην κατανομή των υπαρχόντων, διαθέσιμων πόρων[12].

Πολύ λίγα θα είχα να προσθέσω ή να αλλάξω από αυτή τη διαπίστωση. «Πρότυπο εξέγερσης και ανταρσίας», «ληστεία ως μορφή κοινωνικού κινήματος», «πρωτόγονη επανάσταση», «αντι-εξουσία» «πυρήνας εγγραφής ενός μελλοντικού απελευθερωτικού αιτήματος». Προφανώς, λοιπόν, ένα τέτοιο κίνημα δεν μπορεί να περιοριστεί στα πλαίσια της κοινωνικής ληστείας, αλλά εγγράφεται σε εκείνο ενός επαναστατικού κινήματος, μιας «πρωτόγονης επανάστασης», η οποία μετασχηματίζεται προς την κατεύθυνση μιας συνολικής επανάστασης. Και οι Σουλιώτες θα διατρέξουν ολόκληρη τη σχετική διαδρομή.

Από το γένος στο έθνος

Το ελληνικό έθνος, στη πολύχρονη διαδρομή του, θα διέλθει τρεις μεγάλες ιστορικές περιόδους. Η πρώτη είναι η αρχαία, φυλετική και πολεοκρατική περίοδος, κατά την οποία η εθνική συνείδηση είναι κατ’ εξοχήν πολιτισμικής και φυλετικής υφής και αναδεικνύεται ανάγλυφα στις αμφικτυονίες και τους Ολυμπιακούς αγώνες και κατ’ εξοχήν στις συγκρούσεις με τους ξένους αντιπάλους, οπότε οι Έλληνες συνασπίζονται και στρατιωτικά.

Η δεύτερη συνιστά την οικουμενική φάση του ελληνισμού, που διήρκεσε τουλάχιστον 15 αιώνες –από τον Μέγα Αλέξανδρο έως τους Κομνηνούς– και διακρίνεται σε τρεις μεγάλες υποπεριόδους, την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή. Σε αυτήν, η ελληνική εθνική συνείδηση συνιστά μια συνείδηση οικουμενική και αφορά κατ’ εξοχήν τη γλώσσα, τον πολιτισμό και την κοινή θρησκεία.

Η τρίτη περίοδος, του νεώτερου ελληνισμού, αρθρώνεται σε τρεις ιστορικές υποπεριόδους.

Κατά την πρώτη φάση, από τον 11^ο και τον 12^ο αι., έως το 1453, διαμορφώνεται το πρωτοελληνικό οιονεί έθνος-κράτος. Τωόντι, οι πληθυσμοί που συγκροτούν το ύστερο βυζαντινό ελληνικό κράτος διαχωρίζονται από τους γειτονικούς πληθυσμούς, τους Αρμένιους, τους Βουλγάρους, τους Σέρβους, και ταυτόχρονα έρχονται σε βίαιη αντιπαράθεση με τους Φράγκους και τους Τούρκους. Ήδη από την εποχή της Αυτοκρατορίας της Νικαίας, μπορούμε να μιλάμε για το νεώτερο ελληνικό έθνος. Τότε διαμορφώνεται στις βασικές της συνιστώσες η νεώτερη ελληνική συνείδηση και ιδιοπροσωπία, ως μια εθνική συνείδηση αντιστασιακού χαρακτήρα. Γι’ αυτό και όλες οι μεταγενέστερες απόπειρες για την ελληνική «παλιγγενεσία» θα αναφέρονται παραδειγματικά στην Κωνσταντινούπολη και τους Παλαιολόγους.

Σε μια δεύτερη φάση, εκείνη της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, οι Έλληνες όχι μόνο παύουν να διαθέτουν οποιαδήποτε αυτόνομη κρατική υπόσταση, αλλά και διαχέονται εκ νέου στο εσωτερικό μιας πολυεθνικής Αυτοκρατορίας, σε έναν ευρύτερο γεωγραφικό και πολιτισμικό χώρο.

Σε αυτή τη νέα περίοδο, αποφασιστικό συνεκτικό ρόλο διαδραματίζουν η ορθοδοξία και η γλώσσα. Έτσι, παλαιοί ελληνικοί πληθυσμοί θα υποστούν μια ρευστοποίηση της συνείδησής τους, ενώ άλλοι, όπως οι αρβανίτικοι πληθυσμοί της Ηπείρου και της Πελοποννήσου, μέσω της θρησκείας, της γλώσσας και της αντιπαράθεσης με τους Οθωμανούς, θα τείνουν να ταυτιστούν με παλαιότερους ελληνικούς πληθυσμούς. Η ελληνική εθνική συνείδηση εκφράζεται στη φάση αυτή ως συνείδηση του «γένους», χωρίς ωστόσο να πάψει ποτέ να είναι ελληνική και εθνική. Γι’ αυτό και η ανάμνηση των αρχαίων –από την πλευρά των λογίων– και του Βυζαντίου από εκείνη της Εκκλησίας, των λογίων αλλά και των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, θα παραμένει καθοριστική. Οι Χρησμοί[13] και η Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου[14] αποτελούν τα πιο διαδεδομένα λαϊκά αναγνώσματα. Και κάθε τόσο, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, η κλεφτουριά.

Καθώς οι υπόδουλοι Έλληνες νιώθουν να ενδυναμώνονται οικονομικά, πνευματικά και στρατιωτικά, στη στεριά και τη θάλασσα, ενώ παράλληλα εξασθενεί η οθωμανική Αυτοκρατορία, θα πολλαπλασιάζονται οι κινήσεις και οι απόπειρες για την «παλιγγενεσία», δηλαδή για την πολιτική χειραφέτηση ενός γένους που θα τείνει να μετασχηματιστεί και πάλι σε κράτος.

Όμως, η μετάβαση από την περίοδο του γένους, με τον πολυκερματισμό των συνειδήσεων και των ταυτοτήτων, που έχουν επιφέρει οι μακροί αιώνες της ξένης κυριαρχίας, σε μια νέα εθνική πολιτειακή υπόσταση δεν συνιστά μια απλή και γραμμική μεταβολή: στην Κρήτη και στα Επτάνησα, η ξενοκρατία θα διαρκέσει σχεδόν επτά αιώνες, στην Πελοπόννησο και στα ναυτικά ξερονήσια του Αιγαίου, θα είναι πολύ μικρότερη στη Θράκη, τη Μακεδονία την Ήπειρο, τα μικρασιατικά παράλια, τις Ηγεμονίες, τη διασπορά, οι συνθήκες διαφοροποιούνται στο έπακρο μεταξύ τους. Κατά συνέπεια, απαιτείται μια ολόκληρη επανάσταση συνειδήσεων, συμπεριφορών, πολιτισμικών προτύπων. Απαιτείται μία μετάβαση σε μια νέα ποιότητα που ουσιαστικά θα διαρκέσει μέχρι το 1922. Η νέα αυτή συνείδηση, η οποία αρχίζει να διαμορφώνεται ως καθολική συνείδηση των Ελλήνων από το 1770 –με τα Ορλωφικά– και στοχεύει στη συγκρότηση μιας συμπαγούς εθνικής ταυτότητας κρατικού χαρακτήρα, αναχωνεύει σε ένα ενιαίο σύνολο τα διάσπαρτα στοιχεία της «γενεακής» ταυτότητας: Αρχαία Ελλάδα, Βυζάντιο, νεωτερικότητα, σύγχρονη Ελλάδα.

Σε αυτή τη νέα ταυτότητα θα μετασχηματιστούν, το καθένα μέσα από τη δική του διαδρομή, τα disjecta membra του ελληνισμού:

Η κλεφτουριά, μέσα από την εμπειρία της σύγκρουσης, των Ορλωφικών, της συμμετοχής στα κινήματα της περιόδου 1789-1792 και του 1806-1807, της στρατολόγησης στις στρατιωτικές δυνάμεις των Επτανήσων και της Ρωσίας, θα μεταβεί από την τοπική ιδιαίτερη συνείδηση στη διεύρυνση της αντίληψης, που θα εκφραστεί στη Λευκάδα, στα 1807, και θα την οδηγήσει στη μετοχή στη Φιλική Εταιρεία και την Επανάσταση.

Οι λόγιοι, από την προσκόλληση στη Ρωσία του Ευγένιου Βούλγαρι και του Αθανάσιου Ψαλίδα της Βιέννης[15], θα αποπειραθούν να συγκροτήσουν μια επαναστατική οργάνωση με τον Ρήγα Βελεστινλή και το συνθετικό του εγχείρημα. Τα σχολειά, στα Γιάννενα, το Βουκουρέστι, τη Χίο, τις Κυδωνίες, τη Σμύρνη, θα ενοποιήσουν τον ελληνισμό και την ιδεολογία του. Οι έμποροι με τα δίκτυά τους θα φέρουν σε επαφή τόπους και ανθρώπους, οι ναυτικοί θα ενοποιήσουν και πάλι τον ελληνικό κόσμο. Και η Φιλική Εταιρεία θα εκφράσει τη συνθετικότητα ενός δυνάμει νέου πολιτειακού κρατικού μορφώματος. Έτσι θα συντελεστεί η μετάβαση από το γένος στο έθνος. Σε αυτή θα συμμετάσχουν, με όλες τις οδύνες που φέρνει η γέννηση, και οι Σουλιώτες.

Από τη φυγή στα βουνά, για να αποφύγουν τη φορολογία και τους εξισλαμισμούς, από την καθημερινή σύγκρουση με τους μουσουλμάνους αγάδες, για τη διεύρυνση της «χριστιανικής εξουσίας», θα περάσουν σταδιακά στη συμμαχία με τους Ρώσους, στα Ορλωφικά, και αργότερα, στην άσκηση μιας στοιχειώδους «εξωτερικής πολιτικής», στις σχέσεις τους με τα Επτάνησα, την Πάργα και την Πρέβεζα, στη συνειδητοποίηση της μετοχής σε μια ευρύτερη ταυτότητα ρωμαίικη/ελληνική, στη μεταβολή τους σε ένοπλη πρωτοπορία της Επανάστασης, στη διάρκεια του ’21.

Μέσα σε εκατό χρόνια, οι αδάμαστοι ορεσίβιοι θα διανύσουν μια τεράστια απόσταση. Εκείνη την απόσταση που, από διαφορετικές αφετηρίες και σε διαφορετικούς ρόλους, θα διατρέξουν όλοι οι Έλληνες, από τον Ιωάννη Πρίγκο έως τον Αδαμάντιο Κοραή: τη μεταβολή της συνείδησης μετοχής σε ένα ιδιαίτερο γένος, δίχως όμως δική του κρατική υπόσταση, σε ενεργό διεκδίκηση της πολιτικής χειραφέτησης. Σίγουρα, ο δρόμος που χρειάστηκε να διανύσουν οι Σουλιώτες, πάνω στα βουνά της Ηπείρου, προς την κατάκτηση αυτής της νέας συνείδησης ήταν πολύ μακρύτερος από άλλους. Τους έλειπε η παιδεία, οι παραστάσεις, κάποτε η ίδια η ελληνική γλώσσα. Όμως, με το αίμα, τους αγώνες και τις απροσμέτρητες θυσίες τους, θα καλύψουν αυτή τη μεγάλη απόσταση.

---

[1] Β. Ψιμούλη, 308.

[2] Β. Ψιμούλη, 357.

[3] Β. Ψιμούλη, 368.

[4] Pouqueville, Voyage en Morée…, ό.π., τ. 3, σ. 126.

[5] Β. Ψιμούλη 310.

[6] Γ. Κορδάτου, Ιστορία …, ό.π., τ. Α΄, σσ. 408-409.

[7] Γ. Κορδάτου, Ιστορία …, ό.π., τ. Α΄, σ. 409.

[8] Γ. Κορδάτου, Ιστορία …, ό.π., τ. Α΄,  σ. 407.

[9] Γεγονός βέβαια που δεν αναιρεί το ότι, την ίδια εποχή, υπήρχαν και άλλοι αριστεροί  ιστορικοί, όπως ο Δημήτρης Φωτιάδης, που έγραφαν εγκωμιαστικά κείμενα για τους κλέφτες. Ωστόσο, ο πάπας της μαρξιστικής ιστοριογραφίας στην Ελλάδα ήταν τότε ο Κορδάτος.

[10] Βλ. τη νεώτερη συμπληρωμένη έκδοση του αρχικού βιβλίου του 1969, Έρικ Χομπσμπάουμ, Ληστές, Θεμέλιο, Αθήνα 2010.

[11] Β. Ψιμούλη, σ. 309.

[12] Β. Ψιμούλη, 310-311.

[13] Βλ. Asterios Argyriou, Les exégèses grecques de l’Apocalypse à l’époque turque, 1453-1821: esquisse d’une histoire des courants idéologiques au sein du peuple grec asservi, ΕΜΣ, Θεσσαλονίκη 1982 Γ. Καραμπελιάς, Η ανολοκλήρωτη…, ό.π., σσ. 50-55.

[14] Βελουδής, Γεώργιος (επιμ.), Διήγησις Αλεξάνδρου του Μακεδόνος, Ερμής, Αθήνα 1977.

[15]  Βλ. Αθανάσιος Ψαλίδας  Αἰ­κα­τε­ρί­να ἡ Β΄, ἤ­τοι ἱ­στο­ρί­α σύν­το­μος τῆς ἐν τῇ ὁ­δοι­πο­ρί­ᾳ αὐ­τῆς πρὸς τοὺς ἐν Νίζ­νη καὶ Ταυ­ρί­α Γραι­κοὺς ὑ­π’ αὐ­τῆς δει­χθεί­σης εὐ­νοί­ας. Βιέννη 1792 Ευγένιος Βούλγαρις, Στοχασμοί εις τους παρόντας κρισίμους καιρούς του Οθωμανικού Κράτους, Πετρούπολη 1771-1772.

Οξύτατη επίθεση Γκεοργκιέφκι κατά Γκρούεφσκι

Liubtso Georgiefski

"Η Αρχαία Μακεδονία

δεν είναι δική μας ούτε η ιστορία της"

Λάβρος κατά του πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ Νίκολα Γκρούεφσκι, ο προκάτοχός του Λιούπτσο Γκεοργκιέφκι. "Προσπαθεί να επιβάλλει την αρχαία ελληνική ιστορία ως δική μας", σημειώνει. Δεν βλέπει φως στο Ελληνοσκοπιανό

Λίγο μετά τη δικαίωση των Σκοπίων από το δικαστήριο της Χάγης στο θέμα της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας Λιούπτσο Γκεοργκιέφκι, μιλώντας στο "Radio Free Europe", επιτίθεται στο νυν πρωθυπουργό, προκαλώντας τριγμούς στο εσωτερικό της χώρας.

Ο πρώην πρόεδρος του κόμματος "VMRO DPNE", του οποίου σήμερα ηγείται ο πρωθυπουργός κ. Νίκολα Γκρούεφσκι, επιτίθεται κατά του διαδόχου του για την πολιτική "αρχαιομακεδονοποίησης" που προωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, τονίζοντας με νόημα πως επιχειρεί να "ξαναγράψει την ελληνική ιστορία", ενώ θεωρεί πως τα Σκόπια θα εκμεταλλευτούν την απόφαση της Χάγης, προκειμένου να μην υπάρξει λύση με την Ελλάδα στο θέμα της ονομασίας.

"Αυτήν την ιστορία που θέλουν σήμερα να μας επιβάλλουν ως κρατική πολιτική για την αρχαία Μακεδονία, την αποκαλώ ως καρικατούρα ιστορίας, γιατί πρόκειται για ασύνδετα γεγονότα. Ο λαός μας βομβαρδίζεται καθημερινά με ψέματα, με παραπληροφόρηση, με ντοκιμαντέρ στα οποία βλέπουμε ότι η ελληνική ιστορία έχει γίνει δική μας και παρουσιάζεται ανάλογα.

Για μένα είναι πολύ σαφές ότι υπάρχει ξεκάθαρος διαχωρισμός της λεγόμενης αρχαίας Ιστορίας της Μακεδονίας και της Σλαβικής Ιστορίας.

Υπερασπίζομαι ακόμη τη θέση ότι εκεί που μπορούμε να στηριχτούμε και το οποίο δεν είναι λανθασμένο, είναι η Σλαβική Ταυτότητά μας, οι πνευματικοί μας δημιουργοί, όπως ο Άγιος Κύριλλος και Μεθόδιος, ο Άγιος Κλήμης, ο Άγιος Ναούμ.

Αυτή είναι η ιστορία μας όπου εμείς μπορούμε με ασφάλεια να βασιστούμε" δήλωσε συγκεκριμένα ο κ. Γκεοργκιέφκσι, ένας από τους λίγους πολιτικούς άνδρες στα Σκόπια, που αμφισβητεί ευθέως το καθεστώς "αρχαιομακεδονοποίησης" που προωθεί η κυβέρνηση Γκρούεφκσι.

Όσον αφορά της απόφαση της Χάγης, ο πρώην πρωθυπουργός επεσήμανε : "Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης θα επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της χώρας μας και της Ελλάδας. Επί δύο μήνες θα είμαστε γεμάτοι χαρά και θα λέμε πόσο ισχυροί είμαστε ως ηθικοί νικητές. Αλλά δεν θα υπάρχει βούληση για την επίλυση και αυτό θέτει σε κίνδυνο τη χώρα αφού δεν θα μπορέσει να γίνει τίποτε μέσα, στα επόμενα, τουλάχιστον στα δύο ή τρία χρόνια", προέβλεψε ο πρώην πρωθυπουργός.

Ερωτηθείς αν η κυβέρνηση Γκρούεφσκι είναι σε θέση να συμβιβαστεί με την Ελλάδα, ώστε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, είπε κατηγορηματικά:

"Όχι. Δεν βλέπω, ασφαλώς, κανένα σημάδι από την πλευρά της χώρας μας. Και αυτό διαφαίνεται από τους κρατικούς δημοσιογράφους που καθημερινά κηρύττουν την κυβερνητική πολιτική. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι άλλο πέρα από αυτό που βλέπουμε στα κρατικά μέσα ενημέρωσης με την κυβερνητική προπαγάνδα. Επί τέσσερα χρόνια η κυβέρνηση υπεραμύνεται το όνομα χωρίς να έχει κάποια άλλη επιλογή".

 

Πηγή: http://ethnologic.blogspot.com/2011/12/blog-post_13.html

Αναδρομικά βουλευτών

Ιορδάνης Τζαμτζής                       Παρθένα Φουντουκίδου 

Χρήστος Βοσνάκης

Αναμένουμε διαψεύσεις από τους τέως βουλευτές του Νομού μας, που εικονίζονται παραπάνω, τα ονόματα των οποίων συμπεριλαμβάνονται σε κατάλογο με τους τέως βουλευτές που δόθηκε στην δημοσιότητα και οι οποίοι ζητούν αναδρομικά από το ελληνικό Δημόσιο συνολικού ύψους δεκάδων εκατομμυρίων Ευρώ! Παραθέτουμε την σχετική είδηση που "παίζει" σήμερα σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων και τηλεοπτικούς σταθμούς και έχει εξαγριώσει τους πολίτες.

ΔΕΕ

Θύελλα αντιδράσεων για τα αναδρομικά

που ζητούν 117 πρώην βουλευτές

Αναδρομικά (και με το νόμιμο τόκο) διαφορές αποδοχών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, αλλά και αποζημιώσεις για ηθική βλάβη διεκδικούν 117 πρώην βουλευτές. Οι πρώτες αγωγές που έχουν κατατεθεί και αναμένεται να συζητηθούν στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών. Οι πρώην/ συνταξιούχοι βουλευτές έχουν δικαίωμα βάσει του νόμου να διεκδικήσουν αυτά τα χρήματα, όμως όταν πριν από λίγο καιρό αποκαλύφθηκε στη Βουλή η αξίωσή τους, πολλοί είχαν σπεύσει να δηλώσουν την αντίθεσή τους. Σημειώνεται ότι μέχρι στιγμής από τους συγκεκριμένους βουλευτές μόλις τρεις έχουν παραιτηθεί των δικαιωμάτων τους.

Μεταξύ αυτών που έχουν προσφύγει στην Δικαιοσύνη (Διοικητικά Δικαστήρια) διεκδικώντας διαφορές αποδοχών είναι ηχηρά ονόματα πρώην βουλευτών που κυριάρχησαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην πολιτική σκηνή της χώρας και διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό και καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις του τόπου, όπως είναι οι 'Ακης Τσοχατζόπουλος, Τάσος Μαντέλης, Γ. Ανωμερίτης, Γ. Δρυς, Ελισάβετ Παπαζώη, Πέτρ. Δούκας, Ελ. Ζαγορίτης, Αν. Καραμάριος, Θ. Κασίμης, Ν. Κατσαρός, Πέτρ. Τατούλης, Αντ. Φούσας κ.ά. Από τους 117, οι 62 είναι πρώην βουλευτές της ΝΔ και 52 πρώην βουλευτές του ΠΑΣΟΚ .

Το ακριβές ποσό που ζητούν οι 117 πρώην βουλευτές μέσω των Διοικητικών Δικαστηρίων δεν μπορεί να προσδιοριστεί, καθώς οι διεκδικήσεις κυμαίνονται ανάλογα με τα χρόνια που διετέλεσε ο κάθε βουλευτής. 

http://www.skai.gr/news/politics/article/188820/anadromika-ekatommurion-zitoun-proin-vouleutes-/

Αναδρομικά εκατομμυρίων ζητούν πρώην βουλευτές

Για απαράδεκτη ενέργεια έκανε λόγο, στον ΣΚΑΪ, ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς Φώτης Κουβέλης, σχολιάζοντας το αίτημα πρώην βουλευτών να ζητήσουν αναδρομικά. "Το συγκεκριμένο αίτημα είναι σε απόλυτη αναντιστοιχία με τη σημερινή κατάσταση του τόπου", τόνισε και κάλεσε όσους έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη, να παραιτηθούν από το δικαίωμα.

Ο αντιπρόεδρος της ένωσης συνταξιούχων βουλευτών Αριστείδης Τσιπλάκος, στην τηλεόραση του ΑΝΤ1, είπε ότι ο νόμος και το σύνταγμα λειτουργούν ενιαία για δικαστές και βουλευτές, και εκτίμησε ότι οι δικαστές βρίσκονται σε δύσκολη θέση, αφού, όπως είπε, πιέζονται να βγάλουν απόφαση για τους βουλευτές, η οποία είναι αντίθετη με αυτή που είχαν βγάλει για τους ίδιους. Ο κ. Τσιπλάκος εκτίμησε ότι ακόμα και εάν δικαιωθούν οι βουλευτές, δεν πρόκειται να λάβουν τα χρήματα, λόγω της κρίσης.

"Σε αυτή τη συγκυρία που ζούμε, δε νοούνται αλλαγές", σχολίασε, στον ΣΚΑΪ, η αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου.

Ο πρώην βουλευτής της ΝΔ, Πέτρος Μαντούβαλος, μιλώντας στο ραδιοσταθμό ΒΗΜΑ, σημείωσε πως "από την πρώτη στιγμή, διότι έγιναν μαζικές αγωγές - "φασόν", ήταν ένα νόμιμο δικαίωμα να το κάνουν οι συνάδελφοι αυτό, όπως και εγώ. Από την αρχή, όμως, από το πρώτο δευτερόλεπτο, όταν είδα τι γίνεται, αρνήθηκα να συμμετάσχω. Δεν ήθελα και δεν θέλω ούτε τις αξιώσεις από αυτή τη νόμιμη, βρε παιδιά, προσφυγή! Όμως, δεν το θυμήθηκα τώρα".

«Δεν θα υποδείξω σε κανέναν τι πρέπει να κάνει. Είμαι υποχρεωμένος όμως να πω -διότι αυτό αφορά την προσωπική μου στάση σε διάφορα ζητήματα- ότι τη στιγμή που ο κόσμος υποφέρει, που πραγματικά υπάρχει μεγάλη δυσκολία στην κοινωνία, κανένας δεν έχει δικαίωμα να προκαλεί με τέτοιου είδους διεκδικήσεις», δήλωσε στο ραδιοσταθμό ΒΗΜΑ ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ Κώστας Τζαβάρας αναφορικά με τις διεκδικήσεις αναδρομικών από πρώην βουλευτές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Ο κ. Τζαβάρας είπε, επίσης, ότι είναι έκπληκτος από την παρέμβαση του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου για το βίο της κυβέρνησης Παπαδήμου, επέμεινε ότι οι εκλογές πρέπει να γίνουν με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για το PSI, εκτιμώντας ότι μπορεί να υπάρξει παράταση μιας-δυο εβδομάδων από την αρχική ημερομηνία της 19ης Φεβρουαρίου.

«Μένω κατάπληκτος με την παρέμβαση ενός ανθρώπου που δεν μας είχε συνηθίσει σε παρεμβάσεις. Η περίπτωση του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας, που πρόκειται για έναν άνθρωπο μετρημένο, που -όσο ήταν Πρόεδρος αλλά και μετά την αποχώρησή του από το ύπατο αξίωμα- μάς είχε δώσει την αίσθηση του μέτρου, της μετρημένης πολιτικής του στάσης».

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=112783584

Ο Πίνακας με τα ονόματα

Σε 117 ανέρχονται συνολικά οι πρώην βουλευτές που διεκδικούν στην καρδιά της κρίσης αναδρομικά εκατομμυρίων ευρώ. Μεταξύ αυτών οι κ.κ. Ακης Τσοχατζόπουλος και Τάσος Μαντέλης.

Αναλυτικά από τη ΝΔ πρώην βουλευτές που κατέθεσαν αγωγές είναι: Νικ. Αγγελόπουλος, Παν. Αδρακτάς, Θεοδ. Αναγνωστόπουλος, Απ. Ανδρεουλάκος, Ιωαν. Βαληνάκης, Δημ. Γαλαμάτης, Σταυρ. Δαϊλάκης, Γεωργ. Δεικτάκης, Θεοφ. Δημοσχάκης, Πέτρ. Δούκας, Ελεύθ. Ζαγορίτης, Σοφία Καλαντζάκου, Ηλ. Καλλιώρας, Γεώργ. Καλός, Κρινιώ Κανελλοπούλου, Αναστ. Καραμάριος, Αντ. Καρπούζας, Θεόδ. Κασίμης, Νικ. Κατσαρός, Θεόδ. Κατσίκης, Σταυρ. Κελέτσης, Κεφαλογιάννης, Αθηνά Κόρκα - Κώνστα, Βασ. Κορκολόπουλος, Ιωάν. Κοσμίδης, (ευρωβουλευτής), Ανδρ. Κουτσούμπας, Γεώργ. Κωνσταντόπουλος, Μιχ. Λιάπης, Αναστ. Λιάσκος, Λεων. Λυμπερακίδης, Άρια Μανούσου-Μπινοπούλου, Πέτρ. Μαντούβαλος, Παν. Μελάς, Αντων. Μπέζας, Μιχ. Μπεκίρης, Νικ. Νικολόπουλος, Γεώργ. Ορφανός, Βασ. Παππάς, Αριστ. Παυλίδης, Ιωάνν. Πλακιωτάκης, Αδάμ Ρεγκούζας, Γεώργ. Σαλαγκούδης, Δημ. Σαμπαζιώτης, Παν. Σκανδαλάκης, Θεοδ. Σολδάτος, Σπ. Σπηλιωτόπουλος, Αριστ. Σταθάκης, Νικ. Σταυρογιάννης, Αποστ. Σταύρου, Πέτρ. Τατούλης, Ιορδ. Τζαμτζής, Νικ. Τσιαρτσιώνης, Κων. Τσιπλάκης, Αριστ. Τσιπλάκος, Σάββας Τσιτουρίδης, Γεώργ. Τσούρνος, Παρθένα Φουντουκίδου - Θεοδωρίδου, Αντ. Φούσας, Χρ. Φώλιας, Ηλ. Φωτιάδης και Ευγέν. Χαϊτίδης.

Από το ΠΑΣΟΚ οι: Αλ. Ακριβάκης, Ιωάν. Ανθόπουλος, Ελένη Ανουσάκη, Παν. Αντωνακόπουλος, Γεωργ. Ανωμερίτης, Μαρία Αρσένη, Ιωαν. Βαθειάς, Ιωάν. Βαίνας, Βασ. Βασιλακάκης, Ηλ. Βλαχόπουλος, Χρ. Βοσνάκης, Αλέξ. Βούλγαρης, Δημ. Γεωργακόπουλος, Ιωάν. Γιαννακόπουλος, Μόσχος Γικόνογλου, Γκαλήπ Γκαλήπ, Ζορμπά (ευρωβουλευτής), Χρήστος Θεοδώρου, Ιωαν. Θωμόπουλος, Λάμπρος Κανελλόπουλος, Θεόδ. Κατσανέβας, Ελεονώρα - Νόρα Κατσέλη - Καλογεροπούλου, Ιωάν. Καψής, Θεόδ. Κολιοπάνος, Ευτ. Κοντομάρης, Βασ. Κοντογιαννόπουλος (1974-1993 ΝΔ και 1996-2000 ΠΑΣΟΚ), Σωκρ. Κοσμίδης, Θεόδ. Κοτσώνης, Δημ. Κουλουριάνος (ευρωβουλευτής), Φλώρος Κωνσταντίνου, Εμμ. Λουκάκης, Αναστ. Μαντέλης, Αλεξ. Μπαλτάς, Αθαν. Μπάτσος, Φραγκ. Παπαδέλλης, Ελισάβετ Παπαζώη, Ηλ. Παπαηλίας, Βασ. Παπανικόλας, Χρ. Σμυρλής - Λιακατάς, Ιωάνν. Σουλαδάκης, Σωτ. Στολίδης, Λεων. Τζανής, Ιωάνν. Τσακλίδης, Παντ. Τσερτικίδης, Βασ. Τσιλίκας, Αποστ. Τσοχατζόπουλος, Παν. Φωτιάδης, Αλεξ. Χρυσανθακόπουλος και Αναστ. Χωρέμης.

Επίσης αγωγή έχει καταθέσει η χήρα του Παναγιώτη Κοσιώνη, βουλευτή του Συνασπισμού (΄89-΄93) και του ΚΚΕ (΄93-΄04) και ο τέως ευρωβουλευτής του ΔΗΚΚΙ, Εμμ. Μπακόπουλος.

Αγωγή κατέθεσε και ο πρώην βουλευτής Γεώργιος Παπαγεωργίου, για τον οποίο όμως δεν έχει διευκρινιστεί σε ποιο από τα δύο μεγάλα κόμματα ανήκει, καθώς τόσο στο ΠΑΣΟΚ όσο και στη ΝΔ υπήρξαν βουλευτές με το ίδιο ονοματεπώνυμο.

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=112783065

Η μεγάλη ληστεία

Η μεγάλη ληστεία

(Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νοεμβρίου 2011 της Athens Review of Books με τίτλο «Η μεγάλη ληστεία»)

Γράφει ο Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος

Είναι μία βροχερή Τετάρτη του Φεβρουαρίου 1981. Το βράδυ, σε μια ψαροταβέρνα του Χαλανδρίου στον δρόμο προς Χολαργό, κοντά στο σπίτι του Χαρίλαου Φλωράκη, γενικού γραμματέα τότε του ΚΚΕ, συνευρίσκονται οι Ανδρέας Παπανδρέου, αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, Άκης Τσοχατζόπουλος, Γεράσιμος Αρσένης, Κωστής Βαΐτσος, Βάσω Παπανδρέου, Μένιος Κουτσόγιωργας και ο μετέπειτα δήμαρχος Χαλανδρίου Νίκος Πέρκιζας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι σίγουρος για την εκλογική νίκη του...
“Κινήματος” στις εκλογές του Οκτωβρίου και η συζήτηση είναι πού θα βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για να μοιραστούν στις ορδές των «μη προνομιούχων» που ανυπόμονοι περιμένουν την ώρα της μεγάλης εισβολής.

“Πρόεδρε, δεν υπάρχει πρόβλημα”, λέει ο Γεράσιμος Αρσένης, μετέπειτα τσάρος της οικονομίας, στον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. “Το διεθνές σύστημα”, επιμένει, “έχει μεγάλη ρευστότητα και θα βρούμε αρκετό χρήμα να φέρουμε στην Ελλάδα. Εξάλλου, τα επιτόκια είναι χαμηλά, όπως και το ελληνικό δημόσιο χρέος. Υπάρχουν έτσι περιθώρια να αντιμετωπίσουμε και αιτήματα για παροχές αλλά και μία πιθανή φυγή κεφαλαίων στις ξένες τράπεζες από βιομηχάνους και μεγαλοεισαγωγείς…”.

“Δηλαδή λεφτά υπάρχουν Μάκη”, τονίζει ευχαριστημένος ο Ανδρέας Παπανδρέου. “Θα μπορέσουμε έτσι να δείξουμε στον λαό ότι μοιράζουμε χρήμα. Ποιος ποτέ θα μάθει ότι αυτό είναι δανεικό… Θα λέμε σε όλους τους τόνους ότι είναι το χρήμα του κατεστημένου, που τώρα ανήκει στους Έλληνες…”, προσθέτει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και δείχνει να απολαμβάνει το ουΐσκι που πίνει.

“Οι γιαπωνέζικες τράπεζες ψοφάνε να δανείζουν χρήμα στην Ευρώπη κύριε πρόεδρε”, λέει στον Ανδρέα Παπανδρέου ο Κωστής Βαΐτσος, που είχε διεθνή εμπειρία από την συμβουλευτική θητεία του σε χώρα της Λατινικής Αμερικής. Γνώριζε επίσης ο ίδιος –όπως και ο Ανδρέας Παπανδρέου– ότι στην διεθνή κεφαλαιαγορά κυκλοφορούσε και άφθονο μαύρο αραβικό χρήμα σε πετροδολλάρια, που άλλο που δεν ήθελε να τοποθετηθεί σε χώρες όπως η Ελλάδα. Το χρήμα αυτό ήταν καλοδεχούμενο από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος ήθελε να το χρησιμοποιήσει για να εξαγοράσει στην κυριολεξία ψήφους και οπαδούς, ώστε να μονιμοποιήσει την παραμονή του στην εξουσία. Αυτό ήταν το μεγάλο όραμά του και, για να το αναλύσει κανείς, απαιτούνται πολλές σελίδες.

Με απλά λόγια λέμε ότι, όταν το 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ, δύο πράγματα τον ενδιέφεραν: Πρώτον, να διαλύσει την μισητή του –όπως είχε αποκαλύψει στον γράφοντα– Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (ΕΚΝΔ) και, δεύτερον, να καταλάβει την εξουσία. Επειδή δε γνώριζε ότι δεν θα μπορούσε να καταλάβει την εξουσία υποσχόμενος σοσιαλδημοκρατικού τύπου μεταρρυθμίσεις, οι οποίες εξάλλου ήσαν μέσα στο πρόγραμμα της ΕΚΝΔ, εφάρμοσε μία ριζοσπαστική, λαϊκιστική, τριτοκοσμικού τύπου στρατηγική, αξιοποιώντας τα κατώτατα δυνατά ερείσματα και ένστικτα που μπορεί να διαθέτει ένας λαός.

Σπουδασμένος στην Αμερική και οικονομολόγος επηρεασμένος από την σχολή της οικονομετρικής προσέγγισης των πραγμάτων, ο Ανδρέας Παπανδρέου –ο οποίος απεχθανόταν την Ευρώπη και την κουλτούρα της– ήταν ένας πολιτικός με ικανότητα τολμηρών τακτικών ελιγμών, που μπορούσε με άνεση να κινείται στρατηγικά στην βάση ορθολογικών επιλογών. Ένα σημαντικό την εποχή εκείνη στέλεχος του Κινήματος χαρακτήριζε τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ “κινούμενο ηλεκτρονικό υπολογιστή”. Μελετούσε κάθε κίνησή του και, κυρίως, στην Αμερική είχε διδαχθεί από ειδικούς επικοινωνιολόγους να καταλαβαίνει την ψυχολογία του όχλου, να συνθηματολογεί και να μπορεί να διαισθάνεται τί θέλει να ακούσει ο ακροατής.

“Ύστερα”, γράφει ο Στάμος Ζούλας, “ο Ανδρέας είχε διαπιστώσει ότι στην Ελλάδα η πιθανότητα να αποκτήσει κάποιος δημοσιότητα είναι η εκπροσώπηση απόψεων με τρόπο που να διεγείρει, που να συγκινεί, και ιδιαίτερα σε θέματα που το συναισθηματικό στοιχείο είναι πολύ έντονο”. Ακόμη και όσα οι πολιτικοί του αντίπαλοι θεωρούσαν ως ανερμάτιστη πολιτική και οβιδιακές μεταμορφώσεις, στην ουσία δεν ήταν παρά ένας συνειδητός και προσχεδιασμένος τακτικισμός που είχε ως πρωταρχικό –αν όχι αποκλειστικό– στόχο την κατάληψη της εξουσίας». Και η τελευταία όντως κατελήφθη τον Οκτώβριο του 1981 και έμελλε να κρατήσει το ΠΑΣΟΚ και τον αρχηγό του στο τιμόνι της χώρας έως τον Ιούλιο του 1989.

Η δημιουργία των μηχανισμών

Εννέα χρόνια παραμονής στην εξουσία ήσαν αρκετά για το ΠΑΣΟΚ και τον ιδρυτή του για να δημιουργήσουν αρθρώσεις και καταστάσεις που δύσκολα θα μπορούσαν αρθούν από φιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις. Ακόμα χειρότερα, την πασοκική περίοδο εμπεδώθηκε στην Ελλάδα και μία αντιδραστική τριτοκοσμική ιδεολογία η οποία σήμερα μόνον δεινά επιφυλάσσει στην χώρα. Εξάλλου, η ιδεολογία αυτή, σύμφωνα με τα γνωστά από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα πρότυπα, χρησίμευε ως άλλοθι στους μηχανισμούς που έπαιρναν σάρκα και οστά στην Ελλάδα σε αντικατάσταση του αποκαλούμενου “κράτους της δεξιάς”. Μετά λοιπόν την επιχείρηση του Φεβρουαρίου 1982, όταν μία Κυριακή οι πρασινοφρουροί έκαναν δοκιμή πραξικοπήματος, σταδιακά εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα μηχανισμοί του πασοκικού κράτους που δημιουργούσαν και νέες κοινωνικο-οικονομικές αρθρώσεις.

Κοντολογίς, ο Ανδρέας Παπανδρέου επεδίωξε –και σε μεγάλο βαθμό κατάφερε– να δημιουργήσει μία φιλική προς το ΠΑΣΟΚ μεσαία τάξη, εσωστρεφή και εχθρική προς κάθε φιλελεύθερη και ευρωπαϊκή ιδέα. Επρόκειτο για μία τάξη που διψούσε για χρήμα αλλά ήθελε να το αποκτήσει χωρίς κόπο και, κυρίως, όχι μέσα από μηχανισμούς της αγοράς και του οικονομικού ανταγωνισμού που συνεπάγεται η ελεύθερη οικονομία.

Έτσι, την περίοδο 1981-1985, εισρέουν στην Ελλάδα απίστευτα ποσά, δανεισμένα από ξένες τράπεζες, κυρίως ιαπωνικές, και δαπανώνται ασυστόλως στο όνομα της “καμένης γης”, για να εκκολαφθεί η πασοκική εξουσία, η οποία ήταν και σαφέστατου τριτοκοσμικού χαρακτήρα. Την προαναφερόμενη περίοδο, η Ελλάδα δανείστηκε από το εξωτερικό περί τα 50 δισεκατ. δολλάρια, παράλληλα δε εισέπραξε και άλλα 26 δισεκατ. δολλάρια κοινοτικές επιδοτήσεις. Μέσα σε μία τετραετία, δηλαδή, η χώρα είχε δεχθεί το ισόποσο ενός έτους Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ). Όσο για το δημόσιο χρέος της, από 28% του ΑΕΠ το 1980, είχε εκτιναχθεί στο 47,8% στα τέλη του 1985. Είχε, δηλαδή, σχεδόν διπλασιασθεί χωρίς να γίνει στην χώρα ούτε ένα έργο! Αντιθέτως, η κατανάλωση είχε πάει στα ύψη, με αποτέλεσμα την αλματώδη άνοδο του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, το έλλειμμα του οποίου έφθασε να αντιπροσωπεύει το 14,5% του ΑΕΠ και να είναι το υψηλότερο κατά κεφαλήν στον κόσμο!

Στο επίπεδο της παραγωγής, όμως, η Ελλάδα υποχωρεί σημαντικά, οι εξαγωγές της παραμένουν στάσιμες, ενώ η βιομηχανία της ξεφτίζει και σταδιακά χάνεται.

Το ΠΑΣΟΚ, ωστόσο, εδραιώνεται κοινωνικά και εξαγοράζει ψήφους, συνειδήσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, αγροτικούς συνεταιρισμούς, δήμους, κοινότητες. Όπως ψιθυρίζεται στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους, το “Κίνημα” του Ανδρέα Παπανδρέου αποκτά καθεστωτικό χαρακτήρα και το ότι παραμένει στην Ευρώπη οφείλεται στο χρήμα που εισρέει στην Ελλάδα από τα διάφορα κοινοτικά Ταμεία. Τα τελευταία χρησιμοποιούνται για πλουσιοπάροχες επιδοτήσεις ημέτερων αγροτών, συνδικαλιστών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών, εκδοτών, ανώτερων και ανώτατων στελεχών επιχειρήσεων και, βεβαίως, κομματικών μηχανισμών.

Δημιουργείται έτσι σταδιακά ένα παρακράτος μαφιόζικου τύπου, το οποίο διεισδύει όλο και βαθύτερα στην πολιτική και κυριολεκτικά μολύνει την δημοκρατία. Απίθανοι και αδίστακτοι εκπρόσωποι αυτού του παρακράτους δημιουργούν δίκτυα επικοινωνίας και επιρροής και αξιοποιούν στο έπακρο μια φαύλη «προοδευτική» δημοσιογραφία και ακόμα πιο φαύλους βαρώνους των μέσων μαζικής επικοινωνίας (ΜΜΕ). Αν δε κατά καιρούς τα σκάνδαλα, οι καταχρήσεις και οι λεηλασίες αυτού του παρακράτους βγαίνουν στην δημοσιότητα, αυτό οφείλεται αποκλειστικά σε εσωτερικούς ανταγωνισμούς και σε προσωπικές έριδες των ανθρώπων που δεσπόζουν στο παρακράτος. Τί να πρωτοθυμηθεί κανείς… Ο Κοσκωτάς, ο Μαυράκης, ο Σταματελάτος, η Αγρέξ, τα καλαμπόκια, η Προμέτ, ο Οργανισμός Ανασυγκροτήσεως Επιχειρήσεων είναι μερικά από τα 200 σκάνδαλα του ΠΑΣΟΚ που είχε καταγράψει ο Γιάννης Λάμψας και είχε περιγράψει αναλυτικά σε άρθρα του στα τότε “Επίκαιρα” του Γιάννη Πουρνάρα.

Συγκλονιστικά και απολύτως ηλεγμένα στοιχεία για εκείνη την περίοδο περιέχονται σε ένα αποκαλυπτικό και πολύ σημαντικό βιβλίο του Δημήτρη Στεργίου, αρχισυντάκτη του Οικονομικού Ταχυδρόμου την εικοσαετία 1979-1999 και διευθυντή σύνταξης του ίδιου περιοδικού το 2000. Στο βιβλίο “Το Πολιτικό Δράμα της Ελλάδος 1981-2005″ (εκδ. Παπαζήση), ο συγγραφέας προέβλεπε την πτώχευση της χώρας από το 1989, όταν στην ουσία η Ελλάδα είχε απειληθεί με αποβολή από την Ευρωπαϊκή Ένωση –χωρίς να ιδρώσει κανενός το αυτί. Την αποκάλυψη αυτή είχε κάνει ο υπογράφων από τις στήλες του Οικονομικού Ταχυδρόμου, δεχόμενος τόνους ύβρεων λάσπης από τους πραιτωριανούς της “Αλλαγής”.

Την ώρα, λοιπόν, που κάποιοι ψάχνουν για “επαχθή χρέη” και παραπλανούν τον κόσμο, θα πρέπει κάποια πράγματα να τα δούμε από κοντά. Ειδικότερα δε θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι σε μία χρεοκοπία δεν υπάρχουν αμέτοχοι –κυρίως όταν η χρεοκοπία είναι απότοκος συλλογικής ληστείας, τους καρπούς της οποίας άλλοι γεύονται περισσότερο, άλλοι λιγότερο και κάποιοι ίσως καθόλου…

Αριθμοί και γεγονότα

Ο υπογράφων δέχεται ότι τα τριανταπέντε τελευταία χρόνια αρκετοί πολιτικοί πλούτισαν και κάποιοι υπερπλούτισαν ασκώντας το επάγγελμα του «εκπροσώπου του λαού». Δέχεται επίσης ότι στο
πολιτικό μας σύστημα υπάρχει αυξημένη διαφθορά. Όλα αυτά, σε μία δημοκρατία είναι ανιχνεύσιμα και κολάσιμα. Γι' αυτό, «επαχθή χρέη» υπάρχουν και αναγνωρίζονται μόνον στις δικτατορίες τριτοκοσμικού και κομμουνιστικού τύπου. Αντιθέτως, στη δημοκρατία, η διαφάνεια - η οποία είναι και ένας από τους όρους λειτουργίας της - αποτελεί αντίδοτο στη διαφθορά και ενίοτε την αποτρέπει. Ωστόσο, ειδικά στην χώρα μας, υπάρχει μία άλλη, και πραγματική, διάσταση
«επαχθούς χρέους» την οποίαν ουδείς τολμά να αναφέρει και, ακόμη
περισσότερο, να αναδείξει. Γι' αυτό, στο παρόν κείμενο θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μία μερική διάσταση αυτού του «επαχθούς χρέους» προβάλλοντας στοιχεία που με πολύ κόπο αναζητήσαμε και καταγράψαμε.

Επισημαίνουμε, έτσι, ότι από το 1979 έως και το 2010 έγιναν στην Ελλάδα 5.280 γενικές και κλαδικές απεργίες, σε ποσοστό 96% του δημοσίου τομέα, με αποτέλεσμα να χαθούν 1.385 ημέρες εργασίας. Σε σημερινά ευρώ, το κόστος αυτών των εργάσιμων ημερών, που είναι 45 τον χρόνο, αντιστοιχεί σε 135 δισ. ευρώ, ήτοι στο 39% του συνολικού δημοσίου χρέους της χώρας ή στο 55% των
χρεών των ασφαλιστικών ταμείων. Σημειώνουμε ότι οι απεργούντες ναι μεν δεν προσήλθαν στην εργασία τους, πλην όμως εισέπραξαν το σχετικό ημερήσιο κόστος της τελευταίας - και το συνολικό αυτό ποσόν είναι αδύνατον να υπολογισθεί. Σίγουρα, όμως, σωρευτικά αντιπροσωπεύει κάποια δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι περισσότερες από τις προαναφερθείσες απεργίες - ο αριθμός των οποίων είναι τριπλάσιος του αντιστοίχου κοινοτικού μέσου όρου πριν τη μεγάλη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (ΕΕ) - είχαν εκβιαστικό χαρακτήρα και κατέληξαν στην απόσπαση απίθανων προνομίων επιβάρυναν, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το κόστος παραγωγής της ελληνικής οικονομίας κατά 4% του ΑΕΠ περίπου. Έτσι, σωρευτικά τα τριάντα τελευταία χρόνια η ελληνική
οικονομία επιβαρύνθηκε με άλλα 140 δισ. ευρώ, χάνοντας ταυτοχρόνως και σημαντικό μέρος από την  ανταγωνιστικότητά της. Στην απώλεια αυτή θα πρέπει να προστεθεί και η κατά 2% σωρευτική επιβάρυνση του ΑΕΠ από τα κλειστά επαγγέλματα, η οποία επίσης υπολογίζεται σε άλλα 120 δισ. ευρώ.

Επίσης, από το 1993, μετά την πτώση της κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, έως και το 2009, προσελήφθησαν στην ευρύτερο δημόσιο τομέα περί τα 600.000 άτομα, με αποτέλεσμα το κόστος του δημόσιου τομέα να επιβαρυνθεί με το απίστευτο ποσόν των 500 δισ. ευρώ - κόστος το οποίο ξεπέρασε κατά τέσσερις
ποσοστιαίες μονάδες το αντίστοιχο μέσο της ΕΕ των 15 χωρών-μελών. Το ποσοστό αυτό σήμερα αντιπροσωπεύει 11 δισ. ευρώ ετησίως και είναι η βασική αιτία της δημιουργίας δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ακόμα χειρότερα, επιβαρύνει και την εξυπηρέτηση του δημόσιου δανεισμού σε επίπεδα που είναι δύσκολο να υπολογισθούν.

Στις παραπάνω απίστευτες επιβαρύνσεις θα πρέπει να προσθέσουμε και την χορήγηση στην Ελλάδα 180.000 συντάξεων με μηδενική ανταπόδοση, οι οποίες σε μία εικοσαετία επιβάρυναν το υπερχρεωμένο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας με 24 δισ. ευρώ, στα οποία θα πρέπει να προστεθούν και κάποια δισεκατομμύρια
εφάπαξ.

Την περίοδο 1990-2009 καταγράψαμε επίσης για την Αθήνα 180 δήθεν φοιτητικές διαδηλώσεις, οι οποίες κατέληξαν σε καταστροφές δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας και σε λεηλασίες πανεπιστημιακών ιδρυμάτων ανυπολογίστου αξίας.

Την εικοσαετία αυτή, οι καταστροφές που προκλήθηκαν μόνον στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο υπολογίζονται στα 30 εκατ. ευρώ σωρευτικά, συμπεριλαμβανομένων και των κλοπών επιστημονικού υλικού. Από κοινωνικής δε πλευράς, οι βάρβαρες αυτές εκδηλώσεις οδήγησαν σε απώλειες δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας στο κέντρο της Αθήνας και στο κλείσιμο περίπου 10.000
εμπορικών και άλλων επιχειρήσεων.

Αποκαλυπτικά επίσης στοιχεία για το μέγεθος της μεγάλης ληστείας μπορεί ναεντοπίσει κανείς σε ένα θαυμάσιο βιβλίο του αείμνηστου Νικολάου Θέμελη, υπουργού Προεδρίας στην Οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα το 1990, με τίτλο "Τον δρόμον τετέλεκα" [4]. Στο βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας, που ήταν και πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, περιγράφει τις απίστευτες εμπειρίες του. Σε οποιαδήποτε δημοκρατική και ευνομούμενη χώρα, το βιβλίο αυτό θα είχε
προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων και εισαγγελικών επεμβάσεων. Εν Ελλάδι πέρασε απαρατήρητο. Ο λόγος απλός και ευκόλως κατανοητός: ο συγγραφέας περιγράφει όργια καταχρήσεων και σπαταλών στη δημόσια διοίκηση και αναφέρει σοβαρότατες ατασθαλίες σε δήμους και κοινότητες. Ατασθαλίες που, συνολικά,
ξεπερνούσαν τα 20 δισ. δραχμές την εποχή εκείνη. Το ποσόν αυτό, βέβαια, ανεβαίνει σε αστρονομικά ύψη αν διαβάσει κανείς τις εκθέσεις του Λ. Ρακιντζή, Επιθεωρητού Δημοσίας Διοικήσεως, ο  οποίος, στην γνωστή έκθεσή του, περιγράφει τα σημεία και τέρατα που συμβαίνουν στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, στις πολεοδομίες, στα Ελληνικά Ταχυδρομεία και γενικά σε δημόσιους οργανισμούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ), το κόστος της διαφθοράς στην ελληνική δημόσια διοίκηση αντιπροσωπεύει περί το 2% του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας, ήτοι, με τα σημερινά δεδομένα, ένα ποσόν της τάξεως των 5 δισ. Ευρώ. Έτσι, σε επίπεδο τριακονταετίας, φθάνουμε αισίως τα 120 δισ. ευρώ.

Είναι, λοιπόν, ηλίου φαεινότερον ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι όντως «επαχθές», όχι όμως για τους λόγους που επικαλούνται κάποιοι νομικοί, που, υποκρίνονται ότι τώρα ανακαλύπτουν τον τροχό της διαφθοράς και της γραφειοκρατικής ασυδοσίας. Αυτοί που αναζητούν ενόχους και αποδιοπομπαίους τράγους για το αποκαλούμενο ελληνικό «επαχθές χρέος» και απειλούν με μηνύσεις και άλλα παρόμοια, καλά θα έκαναν να μάθουν γραφή και ανάγνωση.
Το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι το γνήσιο προϊόν της καταληστεύσεως του δημοσίου πλούτου από συντεχνίες, συνεταιρισμούς, συνδικαλιστικά σωματεία, δημόσιες επιχειρήσεις και κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες. Όλος αυτός ο εσμός της ελληνικής, σοβιετικού τύπου, κλεπτοκρατίας δίνει σήμερα τον υπέρ πάντων αγώνα για να καταρρεύσει η χώρα. Είναι η μόνη ελπίδα τους. Διότι, μία ελληνική κατάρρευση θα αφήσει άθικτους όλους τους μηχανισμούς της διαφθοράς και θα ενισχύσει τις εξουσίες των συντεχνιών. Για παράδειγμα, επιχειρηματίες που τροφοδοτούν τις διάφορες φιλολογίες περί επιστροφής στην δραχμή, είναι ξεκάθαρο τι επιδιώκουν. Έχοντας τεράστια χρέη στο εσωτερικό και γερές καταθέσεις στο εξωτερικό, σε περίπτωση που η Ελλάδα επιστρέψει στη δραχμή νομίζουν ότι θα εξοφλήσουν τα χρέη τους σε υποτιμημένες δραχμές, εισάγοντας υπερτιμημένα ευρώ. Θα συμβεί, δηλαδή, ό,τι συνέβη στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση, στην οποίαν οι ολιγάρχες της νομενκλατούρας αγόρασαν σχεδόν τα πάντα με υπερτιμημένα έναντι του ρουβλίου δολάρια που είχαν φυγαδεύσει στο εξωτερικό την περίοδο του κομμουνιστικού καθεστώτος. Με το χρήμα αυτό οι ολιγάρχες, όχι μόνον απέκτησαν αμύθητες περιουσίες, αλλά εγκατέστησαν και τις δικές τους πολιτικές εξουσίες. Έτσι, η σημερινή Ρωσία ελέγχεται από τους ολιγάρχες του χρήματος και αυτούς που αποτελούν το πολιτικό τους σκέλος.

Αυτό το μοντέλο «οραματίζονται» κάποιοι και για την Ελλάδα, γι' αυτό και επιδιώκουν με κάθε μέσον να την αποκόψουν από την Ευρώπη. Δηλαδή, πέρα από τη μεγάλη ληστεία, οι κύκλοι αυτοί επιχειρούν σήμερα και μία πολιτικο-θεσμική ανατροπή. Το θέμα είναι τεράστιο και οι διάφορες πτυχές του θα αναδεικνύονται όλο και πιο αδρά όσο κυλά ο χρόνος. Και ο χρόνος κυλά εφιαλτικά γρήγορα.

______________________________________

[1] Στάμος Ζούλας, Όσα δεν έγραψα., Καστανιώτη, Αθήνα 2003, σ. 96.

[2] Το καλοκαίρι του 1985 η χώρα έφθασε στο χείλος της κατάρρευσης, όπως περιέγραψε ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Δ. Χαλικιάς. Βλ. τη μαρτυρία του σε συνέντευξη στον Π. Βασιλόπουλο (Οικονομικός Ταχυδρόμος, 8.1.1988), η οποία παρατίθεται στο σχετικό άρθρο μου «Από το 1985 προβλεπόταν η πτώχευση», που είναι διαθέσιμο στο http://tiny.cc/j3jax

[3] Δημήτρης Λ. Στεργίου, Το πολιτικό δράμα της Ελλάδος 1981-2005,
Παπαζήση, Αθήνα 2005.

[4] Νικόλαος Θέμελης, Τον δρόμον τετέλεκα, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 1998.