Για τα πολιτιστικά

Σκίτσο Ελένης Δ. Ευαγγελίδου

Πολιτιστικά ζητήματα

«Oὐκ ἐπ' ἂρτῳ μόνῳ ζήσεται ἂνθρωπος…»

(Ματθ. 4,4)

Του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη

1.     Μερικές γενικές παρατηρήσεις

        Είναι πλέον κοινό μυστικό και γενική παραδοχή στις κοινωνικές συναναστροφές και συζητήσεις ότι τα πολιτιστικά πράγματα της πόλης δεν πάνε καθόλου καλά. Βεβαίως, πρέπει να επισημάνω ότι σε μια περίοδο γενικευμένης κρίσης, εθνικής, πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής, θα ήταν ίσως κοινωνιολογικό παράδοξο να υπήρχε πολιτιστική άνθιση και ακμή. Κοινωνίες σε παρακμή ή σε διάλυση, όχι μόνον δεν παράγουν πολιτισμό, αλλά συνήθως αναδεικνύουν πολιτιστικά υποπροϊόντα σε περίοπτη θέση ως υποκατάστατα πολιτισμού. Στην καλύτερη περίπτωση υπάρχει μια τάση απομόνωσης και περισυλλογής στον στενό συγγενικό ή οικογενειακό κύκλο ή μεταξύ λίγων στενών φίλων. Πιστεύω ότι αυτές οι καταστάσεις είναι επακόλουθα της αποσάθρωσης του κοινωνικού ιστού και της αναμενόμενης εξ αυτού του λόγου «εξατομίκευσης» των πολιτών. Η οικονομική κατάρρευση της χώρας, η απαξίωση των θεσμών, η ηθική εξαθλίωση είναι καταστάσεις που βιώνουμε όλοι μας και που τις επιτείνει η «εθνική κατάθλιψη» που γίνεται ολοένα και πιο φανερή στην καθημερινή μας συμπεριφορά. Κάποια ευχάριστα γεγονότα, όπως π.χ. ένα γαμήλιο γλέντι, οι πανηγυρισμοί μιας αθλητικής επιτυχίας, ένα ευτυχές περιστατικό σε προσωπικό επίπεδο κάποιου συγγενούς ή φίλου, είναι σπάνιες εξαιρέσεις που απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα της «γκρίζας» καθημερινότητας στην οποία ζούμε.

Υπάρχει βέβαια και η εκδοχή που προβάλλουν ορισμένοι ότι δηλ. όλα αυτά είναι μεθοδευμένα, μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου χειραγώγησης των κοινωνιών, μια θέση που υποστηρίζει τεκμηριωμένα και ο γνωστός διανοητής Νόαμ Τσόμσκυ μεταξύ άλλων (βλ. «Η στρατηγική της χειραγώγησης και ο βαθύς ύπνος των χειραγωγημένων» στην ιστοσελίδα http://ethnologic.blogspot.com/2011/01/blog-post_13.html). Αυτή όμως είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση που ξεφεύγει όμως από τα πλαίσια του παρόντος άρθρου.

2.    Η πολιτιστική υποβάθμιση της Έδεσσας

Ας επανέλθουμε λοιπόν στο θέμα για τα πολιτιστικά πράγματα της πόλης μας. Υποστηρίζω ότι υπάρχει πλήρης αποτελμάτωση και σαφής οπισθοχώρηση σε σύγκριση με όχι και τόσο μακρινές χρονικά εποχές. Φυσικά, το ίδιο σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό συμβαίνει σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας και ασφαλώς δεν μπορούμε να παρέμβουμε στα δρώμενα άλλων πόλεων. Μας ενδιαφέρει πρωτίστως τι γίνεται στον τόπο μας. Για όσους τυχόν διαφωνούν και πιστεύουν ότι όλα βαίνουν καλώς, θα τους καλέσω να κάνουν μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν. Τότε που υπήρχαν ζωντανοί Σύλλογοι με μαζική συμμετοχή του κόσμου, με εκδηλώσεις που αφήναν εποχή, στον χώρο του πολιτισμού και του αθλητισμού. Ας θυμηθούμε τον «ΦΟΕ», τον «Μ. Αλέξανδρο», την «Αερολέσχη», την «Λαογραφική», το «Εδεσσαϊκό Θέατρο» (ίσως την μόνη συλλογική προσπάθεια που διασώζεται ως έναν βαθμό), για να αναφέρω ενδεικτικά και πρόχειρα όσους μου έρχονται στο μυαλό. Οι δε εκδηλώσεις που διοργάνωναν ήσαν παροιμιώδεις από πλευράς συμμετοχής και εμβέλειας. Περιορίζομαι να αναφέρω τα περίφημα «Ανθεστήρια», που έγραψαν λαμπρές σελίδες στην τοπική ιστορία.

Παράλληλα, υπήρχε πλούσια πνευματική παραγωγή, η οποία αποτυπωνόταν στην έκδοση εντύπων και περιοδικών με πολιτιστικό περιεχόμενο υψηλού επιπέδου. Αλήθεια, υπάρχει έστω ένα (1) πολιτιστικό έντυπο ευρείας κυκλοφορίας εδώ και καιρό στην Έδεσσα; Όχι βέβαια! Γιατί άραγε; Έλειψαν οι άνθρωποι που μπορούν να γράψουν αξιόλογα κείμενα; Ασφαλώς και όχι. Έγιναν τόσο πανάκριβες οι εκδόσεις; Το αντίθετο μάλιστα. Δεν υπάρχουν τεχνικές εγκαταστάσεις για την εκτύπωσή τους; Απεναντίας, υπάρχουν ολοκληρωμένα εκτυπωτικά συγκροτήματα με εξαιρετικές αποδόσεις.

Τι φταίει λοιπόν; Κάποιοι ίσως ισχυριστούν ότι άλλαξαν οι εποχές και ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για τέτοια. Λίγο η οικονομική δυσπραγία, λίγο η ευκολία της τηλεόρασης που μας καθηλώνει στην εύκολη λύση του καναπέ και να το αποτέλεσμα! Έχω να αντιτάξω ότι η συμμετοχή σε κάποιον Σύλλογο δεν απαιτεί τεράστιες οικονομικές δαπάνες, αλλά απλώς «ξεκόλλημα» από τον καναπέ. Εξ άλλου, οι καφετέριες δεν σερβίρουν δωρεάν! Όσο για την δικαιολογία ότι μας παρασύρει η τηλεόραση, την θεωρώ τουλάχιστον αστεία. Και τούτο διότι οι μεν καθεστωτικοί δημοσιογράφοι και «ρεπόρτερ» έχουν γίνει τόσο εξοργιστικοί, ψυχοπλακωτικοί και απωθητικοί, που μας αναγκάζουν να αλλάζουμε συνεχώς κανάλια ή να κλείνουμε την τηλεόραση. Όσο για την ποιότητα των ελληνικών καναλιών δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι μόνες εκπομπές που παρακολουθούν μετά μανίας οι περισσότερες συμπολίτισσές μας είναι οι τούρκικες σειρές!

Κάτι λοιπόν πρέπει να γίνει για να αλλάξει η σημερινή κατάσταση και η πόλη μας να ανακάμψει πολιτιστικά. Με ποιόν τρόπο; Νομίζω ότι δεν ήρθε ακόμα η ώρα των προτάσεων. Προέχει η φάση της συνειδητοποίησης, ίσως της αυτοκριτικής, της ανάγκης να απεγκλωβιστούμε από την εσωστρέφεια και τότε πιθανότατα θα αρχίσει η αναζήτηση. Αν φτάσουμε σε εκείνο το σημείο τότε θα είναι η καταλληλότερη στιγμή να αρχίσουν να ακούγονται προτάσεις για την έξοδο από το αδιέξοδο. Μέχρι να φτάσουμε λοιπόν εκεί, ίσως θα πρέπει να δούμε και κάποια άλλα πράγματα, που αρκετοί αποφεύγουν να συζητάνε. Για αυτά όμως θα επανέλθουμε.

ΔΕΕ