Το ρολόγι της Έδεσσας ...οθωμανικό μνημείο!

Το ρολόγι της Έδεσσας

Το ρολόγι της Έδεσσας ...οθωμανικό μνημείο!

Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη

Οι τουρκικοί ισχυρισμοί

Το άρθρο της τουρκικής εφημερίδας AKŞAM της 8ης Φεβρουαρίου 2010 μας παρουσιάζει την έρευνα που διεξάγεται εδώ και 2,5 χρόνια από την καθηγήτρια Neval Konuk του πανεπιστημίου του Μαρμαρά (Marmara Üniversitesi) για τα οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα, υπό την αιγίδα του τουρκικού ΥΠΕΞ. Η έρευνα αυτή ανέδειξε 600 περίπου εναπομείναντα οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα, πολλά από τα οποία θεωρούνταν από τους Τούρκους κατεστραμμένα. Η έρευνα αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2015. Το άρθρο αυτό μας αποκαλύπτει αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία:

α. Μια φαινομενικά ιστορικό-πολιτιστικού ενδιαφέροντος έρευνα διεξάγεται από το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, το οποίο με ενδιαφέρον διαβάζουμε ότι αποφάσισε («karar aldı»!) να γίνει απογραφή όλων των εν Ελλάδι οθωμανικών μνημείων! («Dışişleri Bakanlığı, 2007 mayısında Yunanistan’daki Osmanlı eserlerinin tam envanterinin hazırlanması için karar aldı.»). Εν ολίγοις το τουρκικό ΥΠΕΞ αποφασίζει και διατάζει και εντός ελληνικών συνόρων.

β. Μας πληροφορεί η εφημερίδα ότι η ερευνήτρια ενήργησε «στα κρυφά», «σαν κατάσκοπος» («Bakanlık tarafından görevlendirilen Marmara Üniversitesi öğretim görevlisi Neval Konuk, adeta bir hafiye gibi Yunanistan’da adım adım Osmanlı eseri aradı.»). Άραγε μια έρευνα που αποφασίστηκε (!) να γίνει από το τουρκικό ΥΠΕΞ, η οποία διεξάγεται εδώ και 2,5 χρόνια και θα ολοκληρωθεί σε άλλα 5, και της οποίας δημοσιεύονται τα πρώτα αποτελέσματα γίνεται στα κρυφά για να λειτουργεί η Καθηγήτρια Κονούκ «σαν σπιούνα»; Καταλήγουμε ότι είτε δεν έχουν εκδοθεί οι απαραίτητες άδειες, επομένως η Κα Κονούκ έπρεπε εκ των πραγμάτων να δράσει διακριτικά, είτε ότι οι έρευνες διεξάγονται με τρόπο αντιδεοντολογικό και με αποτελέσματα αμφίβολης επιστημονικής αξίας (εξάλλου το ότι έχει αναλάβει το ΥΠΕΞ αυτήν την έρευνα προδιαθέτει για το ποιά θα είναι τα αποτελέσματα και το πώς αυτά θα χρησιμοποιηθούν) και επομένως έπρεπε πάλι να δράσει διακριτικά η ερευνήτρια, είτε ότι η εφημερίδα θέλει να δημιουργήσει εντυπώσεις για την επικρατούσα κατάσταση στην Ελλάδα, δηλαδή ότι μια νόμιμη (;) έρευνα δεν μπορεί να διεξαχθεί ελεύθερα εντός ελληνικής επικράτειας.

γ. Πληροφορούμαστε επίσης ότι η έρευνα αυτή αφορά όλα τα Βαλκάνια αλλά ειδικότερα την Ελλάδα («Bakanlık, bu görevi Balkanlar ve özellikle Yunanistan’da yaptığı çalışmalarla tanınan Marmara Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Görevlisi Neval Konuk’a verdi.»). Αυτή η πληροφορία αποκαλύπτει την ουσία της διεξαγωγής της έρευνας, που έχει πολιτικούς στόχους (γι’αυτό και την ανέλαβε το τουρκικό ΥΠ.ΕΞ. κι όχι το τουρκικό υπουργείο πολιτισμού) και όχι αμιγώς ιστορικο-πολιτιστικούς όπως θα ανέμενε κανείς.

δ. Μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση είναι η ομολογία της Κονούκ για την υποτιθέμενη καταστροφή που έχουν υποστεί τα οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα.  Η ίδια αναφέρει ότι «Υπάρχει η γενικότερη εντύπωση ότι όλα τα οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα καταστράφηκαν και ότι δεν έχει μείνει κανένα όρθιο. Η κατάσταση δεν είναι τόσο δραματική» («Yunanistan’daki bütün Osmanlı eserlerinin yıkıldığı, hiçbir eserin ayakta kalmadığı gibi genel bir kanı var. Durum o kadar kötü değil.»). «Αληθεύει ότι υπέστησαν μεγάλη καταστροφή. Ωστόσο, εκτός από τους Έλληνες, οι μεγάλες καταστροφές που προξένησαν κατά την διάρκεια του 2ου Βαλκανικού Πολέμου οι Βούλγαροι, αλλά και οι Ιταλοί στα Δωδεκάνησα, είναι ένα επίμαχο θέμα» («Ancak Yunanların yanında, 2. Balkan Savaşı döneminde Bulgarların tahribatları, adalarda İtalyanlar’ın çok büyük tahribatları söz konusu. Bölge, Osmanlı’nın erken fetih bölgesi olduğu için çok erken tarihlerden itibaren çok fazla eser inşa edilmiş.»). Επομένως η άποψη η οποία αναμασάται και χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους ελληνόφωνους γενίτσαρους της ελλαδικής τουρκόπληκτης θολο-«ελίτ» οι οποίοι με πείσμα πασάρουν την ιδέα ότι «και μεις τα ίδια κάναμε» είναι τουλάχιστον υπερβολική και σε κάθε περίπτωση, «βασιλικότερη του βασιλέως».

ε. Επίσης, σε συνάρτηση με το προηγούμενό μας σχόλιο ότι τα αποτελέσματα της έρευνας εξυπηρετούν πολιτικούς στόχους, η Κονούκ ισχυρίζεται ότι η οθωμανική πατρότητα πολλών κτηρίων στην Ελλάδα όπως σχολεία και νοσοκομεία αποκρύπτεται σκοπίμως (!). Ως μοναδικό και ατεκμηρίωτο παράδειγμα αυτού του φαινομένου αναφέρει ένα ρολόι στην πόλη της Έδεσσας που κατά την ερευνήτρια είναι οθωμανικό, κάτι που όπως λέει δεν αναγράφεται πουθενά αφού παρουσιάζεται απλά ως «πολιτιστικό μνημείο του 19ου αιώνα» («Yunanistan’da Osmanlı eserlerinin gizlendiğini söyleyen Konuk, Vodina’da Osmanlı döneminden kalma bir saat kulesini örnek veriyor. Saat kulesinin önünde “19′uncu Yüzyıl Kültürel Anıt” yazdığını belirten Konuk, “Osmanlı Saat Kulesi diye bir levha yazmıyorlar.»).

Το φτωχό αυτό παράδειγμα αποδεικνύει μάλλον και την αδυναμία της τοποθέτησής της Καθηγήτριας Κονούκ ότι δεν αναγνωρίζεται η οθωμανική πατρότητα πολλών κτηρίων όπως σχολείων και νοσοκομείων. Είναι γνωστή τουρκική τακτική να βαπτίζεται ως  «ρωμαϊκό» οποιοδήποτε κτίσμα - ναός, θέατρο, ιππόδρομος κλπ - κτίστηκε στις Ελληνικες πόλεις της Μικράς Ασίας επί ρωμαιοκρατίας. Μήπως εδώ βλέπουμε επέκταση της ίδιας τακτικής, δηλαδή να βαπτίζεται ως οθωμανικό όποιο κτίσμα  κατασκευάστηκε τα χρόνια της τουρκοκρατίας;

στ. Τέλος η Νεβάλ Κονούκ μας αποκαλύπτει τον αληθινό λόγο για τον οποίο το τουρκικό ΥΠΕΞ ανέλαβε την έρευνα αυτή. «Αυτόν το μήνα θα εκδοθούν οι 2 πρώτοι τόμοι της έρευνας, τα οποία εμπεριέχουν μόνο το 20% των οθωμανικών μνημείων στην Ελλάδα. Με το πέρας της έρευνας, θα έχει εκδοθεί μια σειρά 8 τόμων. Όλα τα κείμενα των βιβλίων θα είναι στα τουρκικά, στα ελληνικά και στα αγγλικά. Οι πρώτοι δύο τόμοι έχουν ένα σύνολο 516 σελίδων. Τα βιβλία αυτά δεν θα διατεθούν προς πώληση, αλλά το ΥΠΕΞ θα το αποστείλει σε όλες τις ακαδημίες και τις βιβλιοθήκες του κόσμου». «Bu ay içinde çalışmalarının ilk iki cildinin yayımlanacağını söyleyen Neval Konuk, “Hazırladığımız iki cilt, Yunanistan’ın sadece yüzde 20’sindeki eserleri içeriyor. Çalışma tamamlandığı zaman ortaya 8 ciltlik bir serinin çıkması düşünülüyor. Kitaptaki tüm metinler Türkçe, Yunanca ve İngilizce olacak. İlk iki cilt 516′şar sayfa. Kitap satışa sunulmayacak. Dışişleri Bakanlığı, tüm dünya akademileri ve kütüphanelerine gönderecek».

[...].

Το ρολόγι της Νάουσας

Η πραγματικότητα

Το ρολόγι της πόλης μας κατασκευάστηκε το 1905/6 από μια κομπανία κτιστάδων με επικεφαλής τον αρχιμάστορα Ζήση από το Φλάμπουρο της Δυτ. Μακεδονίας με χρήση ντόπιων υλικών [η βάση από σιδηρόπετρα (σχιστόλιθος) και το υπόλοιπο κτίσμα από πουρόπετρα (πωρόλιθος)] κατόπιν παραγγελίας των εργοστασιαρχών της πόλης μας Τσίτση, Σεφερτζή, Χατζηδημούλα κ.ά. για να εξυπηρετεί κυρίως τους εργάτες των εργαστασίων τους, αλλά και γενικότερα τους κατοίκους της πόλης. Πρέπει να υπενθυμίσω ότι την εποχή εκείνη η Έδεσσα ήταν γνωστή ως το Μάντσεστερ των Βαλκανίων, λόγω της βιομηχανικής ανάπτυξής της με την εκμετάλλευση των άφθονων υδατοπτώσεων που παρείχε η φυσική (γεωλογική) διαμόρφωση της περιοχής. Σήμερα συνεχίζει την λειτουργία του δίπλα στο κτίριο όπου στεγάζονται οι δραστηριότητες του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Μέγας Αλέξανδρος», ενός από τους πιο παλαιούς συλλόγους της Έδεσσας (1922).

Σημειώνω ότι από τους ίδιους κτίστες είχε κατασκευαστεί, μια δεκαετία περίπου νωρίτερα (το 1896), αντίστοιχο ρολόγι ύψους 25 μέτρων στην πόλη της Νάουσας (με χορηγίες Ελλήνων εργοστασιαρχών), καθώς και σε άλλες πόλεις της Δυτ. Μακεδονίας πιθανότατα.

Αυτά τα λίγα προς αποκατάσταση της αλήθειας σε σχέση με τις νεο-οθωμανικές φαντασιώσεις και τις στοχεύσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Πηγές

1.      Για το δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας AKŞAM, το έγκυρο και μαχητικό κυπριακό ιστολόγιο «Εμπροσθοφύλαξ» http://www.efylakas.com/

2.      Για το ρολόγι της πόλης μας, προφορικές πληροφορίες του γράφοντα από παλιούς Εδεσσαίους